آسیب‌های فضای مجازی رابشناسید

کارشناسان می‏گویند امروزه فشار یک دکمه بر روی صفحه کلید کامپیوتر می‌تواند به مراتب خطرناکتر از یک بمب باشد و این دوره از عصر کنونی نه تنها تحولات بسیاری را به خود دیده بلکه تحولات بی‌شماری را نیز در پی داشته است، چرا که تازه‌های این عرصه از صنایع بشری تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم داشته است.
این فناوریها نقش‏ها و الگوهای اجتماعی و سایر کارکردها را متأثر از خود نموده و زندگی جدیدی را حاکم و بر بسیاری از ارتباطات سالم و ارزش‏های معنوی غالب گردیده است.
ارزشهای اخلاقی، انسانی و عاطفی و نهاده‏های ملی و مذهبی رنگ باخته و ارتباطات در فضاهای مجازی تعریف می‌گردد.
برخی از این شبکه‌های اجتماعی در این روزها دارای مخاطبان بی‌شماری هستند که در آنها اعضا با یکدیگر ارتباطی مجازی برقرار کرده و در پاره ای از موارد این روابط به محیط بیرونی نیز سرایت می‌کند که منجر به روابط ناسالم و ارتکاب به جرائم و آسیب‌های اخلاقی می‌شود.
آنچه باید پذیرفت اینکه شبکه‏های اجتماعی امروزه در تلفن های همراه وجود دارد و به جرات می‏توان گفت کیان و اصالت مقدس‏ترین نهاد یعنی خانواده که وظایف بی‌شماری نظیر تربیت نسل آینده دارد را هدف قرار داده‌اند.
تکنولوژی‌هایی که در این شبکه‌ها، با سرعت در حال گسترش هستند صرف نظر از فرصتها و مزیت هایی که برای زندگی انسان ها دارند زمینه نقض حریم خصوصی و تخریب زندگی خانوادگی را در بسیاری از موارد فراهم می‌کنند.
ورود بی محابای تکنولوژی بدون فرهنگ‌سازی آن باعث تخریب زندگی‌های خانوادگی شده است و از زمانی که اینترنت به حوزه تلفن‏های همراه نیز وارد شده این موضوع دو چندان شده است.
جوانان امروز از تلفن‌های همراه دارای سیستم‌های پیشرفته استفاده می‌کنند که بخش وسیعی از آنها استفاده از این گوشی ها را بیشتر به واسطه همان امکاناتش می‌پسندند.
این نرم‌افزار‌ها که در واقع بخشی از آسیبهای ورود اینترنت به تلفنهای همراه هستند طبق ارزیابی کارشناسان، آسیب‌ها و پیامدهای خطرناک خود را دارند که هر روزه بیشتر از قبل رشد و توسعه می‌یابند.
حوزه‌ای که امروزه بیش‌تر از همه باید به آن توجه کرد خطرات خاص اینترنت و ورود همین شبکه‌های اجتماعی به تلفن همراه است که در این وسیله فراگیر و پراهمیت زندگی اجتماعی به ویژه تلفنهای دارای سیستم عامل اندروید دیده می‏شود.
تا چند سال پیش تلویزیون را عامل دورکردن اعضای خانواده از یکدیگر می‌دانستند چرا که تلویزیون باعث شد افراد به جای نگاه کردن به یکدیگر به صفحه تلویزیون چشم بدوزند اما امروز اعضای خانواده برای صدا کردن یکدیگر پیامک می‌زنند و یا درشبکه اجتماعی برای یکدیگر پیام ارسال می‌کنند و حتی همان زمان اندک تماشای تلویزیون را نیز صرف گذراندن در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و یا استفاده از ابزارهای ارتباطی نوین می‌کنند که مسبب گرایش به آسیب‌های اخلاقی و جرائم فضای مجازی می‌شود.
لذا با این تفاسیر و توجه به این نکته که امروزه تحولی گسترده در عرصه ارتباطات و اطلاع‌رسانی در حال وقوع است که چشم‌انداز کاملا متفاوتی از مفهوم و عملکرد تاثیر رسانه در برابر پژوهشگران قرار داده، بسیاری از کارشناسان نام تحول انقلابی را به زبان می‌آورند که در عرصه ارتباطات و شروع پارادایمی جدید در زندگی جوامع امروزی دیده می‌شود.
بروز و ظهور تکنولوژی و فناوری‌های نوین ارتباطاتی در جوامع به همان اندازه که به عنوان فرصت مغتنم تلقی و تأثیرات مثبتی را به همراه دارد می تواند به همان میزان و شاید بیشتر جوامع را مورد تهدید قرار داده و تأثیرات منفی بر آنها می‌گذارند.
ورود ابزارهای ارتباطی به کشور ما نیز بخشی از همان تکنولوژی و ابزارهایی به شمار می‌آید که در گستره جهانی در حال وقوع است.
با توجه به نبود برخی راهکارها و پیش‌بینی‌ها و نحوه استفاده از این فضاها چه بسا فرصت‌ها و تهدیدهایی که استفاده از این ابزارها را به مراتب با فراز و نشیب‌هایی همراه کرده است.
چه بخواهیم چه نخواهیم فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بوجود آمده و هر روز نیز در حال گسترش است از این رو به نوعی بخش عظیمی از زندگی شخصی، کاری و حتی اجتماعی ما را فرا گرفته‌اند که امروز ضرورت دارد به این مقوله‌ها بیشتر توجه کرده تا فرهنگ، اخلاق و کرامت انسانی و اسلامی در فضاهای مجازی گسترش پیدا کند و اخلاق در فضای مجازی نهادینه شود.
آینده‌پژوهی، آموزش، آسیب‌شناسی، توجه به نیاز و سلایق جوانان و ایجاد فضای تعامل و گفت‌و‌گو از مهمترین راهکارهای کارشناسان برای نهادینه کردن اخلاق در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی عنوان می‌شود.
معضل اخلاق در فضای مجازی
با معضلی در جامعه به عنوان اخلاق در فضای مجازی روبرو هستیم که البته این موضوع جهانی است و از این رو برای کشور ما اهمیت مضاعف پیدا کرده است که به اصول اخلاقی در همه زمینه‌ها تاکید داریم.
با توجه به آمار استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، ایران بعد از فرانسه، آلمان و انگلستان به عنوان چهارمین کشور در استفاده از نرم‌افزارهای مورد ذکر است.
لذا با تاکید بر اینکه درباره چرایی استفاده بیش از حد از فضای مجازی و اینکه چه خلاء‌هایی وجود دارد که جوانان و خانواده‌های ما را به استفاده از فضاها می‌کشاند، باید یک آسیب‌شناسی مناسب و دقیق صورت گیرد. هرچند نباید خیلی امیدواربود و ادعا کرد که معضلات و مشکلات استفاده از فضای مجازی بویژه استفاده از شبکه های اجتماعی و آنچه در این فضا رخ می‌دهد را یک شبه حل و فصل کنیم بلکه باید بررسی کرد پشت این اتفاقات چه واقعیات و نیاتی نهفته است.
علاوه بر این، پدیده‌های تکنولوژیک آنقدر سریع و بی‌مقدمه وارد جوامع می‌شوند که مردم را با شوک مواجه ساخته و از این رو خیلی نمی‌توان پیش بینی کرد که چند ماه آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد و چه تکنولوژی در راه است.
یکی از دلائل عمده‌ی این بی‌اخلاقی‌ها و آسیب‌های فضاهای مجازی این است که برخی افراد تصور می کنند این فضا بی‌هویت است بنابراین می‌توان قانون‌گریز بود و ناهنجاری کرد در حالی که نام و تصویر فرد نشان ازهویت وی دارد.
از برترین ویژگی‌هایی که برای فناوری فضای مجازی یا سایبر بر می‌شمارند دسترسی فراوان، سریع و آسان با کم‌ترین هزینه و زمان به انواع مختلف اطلاعات و داده‌ها در زمینه‌های مختلف است.
در چنین شرایطی که بسیاری از افراد وسازمان ها، امور شخصی خود را از طریق این فناوری انجام می دهند حریم خصوصی آنها می تواند در دسترس همگان قرار گیرد و این در حالیست که حریم خصوصی به عنوان یک ارزش اجتماعی مبتنی بر اخلاق، طیف گسترده‌ای از نظام حقوقی و دستوری جوامع را شامل می‌شود.
محو محدوده‌های سنتی بین فضای عمومی و خصوصی باعث شکل‌گیری این چالش شده به صورتی که هم فرد، هم خانواده و هم جامعه را در استفاده گسترده از فرصت‌هایی که این فناوری به بشریت عرضه داشته، ناتوان و محتاط ساخته و آنان را با چالش جدی روبرو کرده است.
این چالش‌ها در سه سطح فرد، خانواده و اجتماع بوده و حیطه جامعه هم خود در سه سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی قابل بررسی است.
تهیه شده توسط اداره برآورداجتماعی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان