آیا بورس درآستانه تولدی دیگر است؟
بورس تهران پس از تخلیه حباب ایجاد شده از اواخر سال ۹۲، دچار افت ۲۰ درصدی گردید. در نتیجه تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران یا از بازار خارج شده و یا حجم سرمایه‌گذاری خود را محدود نمودند. اما طی هفته‌های اخیر، این بازار نوسانات صعودی امیدوار‌کننده‌ای را تجربه نموده است که می‌تواند نویدبخش خروج این بازار از کانال نزولی باشد. حال این سؤال مطرح می‌گردد که آیا این نوسانات صعودی همانند آنچه که در روزهای قبل از مذاکرات هسته‌ای شاهد بودیم هیجانات زودگذر بازار هستند که در آینده نه چندان دور تخلیه می‌شود و یا این رشد، علائم خروج از رکود است؟
برای پاسخ به این سؤال لازم است تا متغیرهای کلان تأثیرگذار بر این بازار مورد بررسی قرار گیرد. رشد اقتصادی بهترین متغیری است که قدرت اقتصاد را نشان می‌دهد. پیش‌بینی‌های انجام شده حاکی از دستیابی ایران به رشد اقتصادی بین ۴ تا ۶ درصد در سال آینده است. با فرض تحقق این نرخ، انتظار بازگشت بورس به رونق، انتظاری دور از ذهن نیست. این در حالی است که شرایط خاص اقتصاد جهانی و همچنین افت قیمت‌های جهانی، چشم‌انداز سودآوری برخی از شرکت‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است. از سوی دیگر افت قیمت نفت، وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی و همچنین همبستگی بالای نوسانات بورس و درآمدهای نفتی این گزینه را مطرح می‌سازد که با بازگشت ایران به حجم صادرات گذشته و افت بیشتر قیمت نفت، بورس افت‌های شدیدتری را تجربه نماید.
متغیر اثرگذار دیگر در این حوزه، نقدینگی است. سیاست‌های در پیش‌گرفته شده توسط بانک مرکزی که منجر به کاهش نرخ بهره بین بانکی و همچنین کاهش نرخ ذخیره قانونی شده موجب افزایش نقدینگی هرچند به صورت محدود خواهد گردید. همچنین به نظر می‌رسد اختلاف مثبت نرخ بهره بانک‌ها و تورم، در سال آینده بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار را متقاعد به کاهش نرخ بهره نماید. این کاهش ضمن اینکه منجر به کاهش هزینه مالی شرکت‌ها می‌گردد، بخشی از حجم نقدینگی سپرده‌گذاری شده در بانک‌ها را آزاد خواهد کرد. این نقدینگی اگر به صورت هدفمند به سمت قسمت عرضه هدایت شود منجر به افزایش قدرت تولید و رشد سودآوری شرکت‌ها می‌گردد مضافاً اینکه لغو تحریم‌ها از طریق کاهش هزینه مبادلات خارجی، کاهش هزینه تولید را در بر دارد. همچنین نوسانات صعودی همانند نوسانات اخیر بازار می‌تواند به عنوان یک سیگنال، باعث جذب نقدینگی توسط این بازار گردد. با این تفاسیر افزایش نقدینگی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند این بازار را به دوران اوج بازگردانند.
نرخ ارز از دیگر عوامل مؤثر بر بورس است. اگرچه ثبات نرخ ارز در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد اما کاهش درآمدهای ارزی، منجر به رشد نرخ ارز گشته، همچنان‌که طی ماه‌های اخیر قیمت دلار افزایش حدود ۱۵ درصدی را تجربه نموده است. افزایش نرخ ارز موجب رشد سودآوری شرکت‌های صادرات محور می‌گردد اما از دیگر سو با توجه به افزایش نرخ ارز مبادلاتی قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای نیز افزایش خواهد یافت. بر این‌اساس سودهایی از نوع تسعیر ارز در صورت‌های مالی قابل اتکاء نیستند و نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی برای این نوع شرکت‌ها قائل شد.
در نهایت می‌توان دید سناریوهای متعددی پیش‌روی این بازار وجود دارد که تفسیر و تحلیل آنها مستلزم بهره‌گیری از نظرات سیاست‌گذاران و متخصصان علم اقتصاد به‌صورت توأمان است. این مجال توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های اقتصاد ایرانیان فراهم آمده است تا فعالان حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله بورس با ذهنی آگاه به پیشواز دوران جدید اقتصاد ایران بروند.
به همین منظور مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های اقتصاد ایرانیان با همکاری شرکت بین‌المللی ایرانگردی و جهانگردی آزادی (آیتو) همایشی تحت عنوان “دورنمای اقتصاد ایران در سال ۹۵” در تاریخ ۱۲ اسفندماه سال جاری برگزار می‌کند.
