به گزارش پایگاه خبری سرمایه گستران و به نقل ازایرنا،بیشترین آداب و سنت های مردم چهارمحال و بختیاری در ماه مبارک رمضان مربوط به دهه پایانی این ماه بزرگ است که از سه سنت دیرین ؛ دو سنت آن در هیچ کجای ایران نظیر ندارد.
ازاین سه سنت دیرین ، آیین سنتی کاکولی پزان یکی دیگر از سنت های دیرین مردم در این ماه است که عده ای معتقدند که این نان شیرین ،طعم شیرین قصاص ابن ملجم است.
سنت دیگر خاص مردم این منطقه حنای روز بیست و هفتم است که از سوی زنان در شهرکرد برگزار می شود.
***سنت چاووش خوانی
همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان،آیین سنتی چاووش خوانی بهار قرآن سحرگاه در برخی از نقاط چهارمحال و بختیاری برگزار می شود.
اگر چه در سنت چاووش خوانی، چاووش خوانان آمدن بهار را نوید می دادند، اما برخی از چاووش خوانان در سحرگاه روزهای ماه مبارک رمضان، چونان صوراسرافیل با دهل نوازی آمدن بهار ماه خدا و بهار قرآن (رمضان) را نوید می دهند و مردم را برای بیدار شدن موقع سحر آگاه می کنند.
این سنت دیرینه اکنون در برخی مناطق رو به فراموشی است و رادیو و تلویزیون جای چاووش خوانان را گرفته است، مردان و زنان در سحرگاهان، اینک با بانگ اذان مساجد و رسانه های شنیداری و دیداری برای روزه داری و اقامه نماز، قیام می کنند.
بیش از این که بلندگو در مساجد باب شود، برخی ازمردم با کوبیدن برطبل، نواختن بوق، زدن درب خانه مردم و به صدا درآوردن جرس ها آمدن سحرگاه رمضان را نوید می دادند.
این افراد که از آنها درکتاب ˈطهران قدیم ˈ نیز نام برده شده، برای بیدار کردن مردم در سحرگاه رمضان به دیوارهای خانه ها نیز با ضرباتی آرام می کوبیدند و مردم را آگاه می کردند و همه از کار این افراد خشنود بودند.
چاووش خوانان همچنین مردم را برای رفتن به زیارت اماکن مقدس و متبرکه با خواندن آیاتی از قرآن و شعر نوید می دادند.
درگذشته مردم در بیشتر کشورهای اسلامی به واسطه ˈبیدار باش سحر گاهیˈ که توسط عده ای از نقالان و نوازندگان سازهای بومی نواخته می شد، خود را برای آغاز ماه مبارک رمضان آماده می کردند.
در نخستین سحرگاه ماه مبارک رمضان مردم از شب تا ظهر بیدار می ماندند و با برگزاری آیین های معنوی و تطهیر و پوشیدن لباس نو و رنگین، به استقبال ماه مبارک رمضان می رفتند و روز نخستین ماه رمضان کسب و کار تعطیل بود.
این آیین هنوز در برخی از شهرهای این استان و شهرهای مختلف جهان اسلام به صورت کمرنگ تداوم دارد و مردم در نخستین سحرگاه روز اول رمضان تا صبح بیدار می ماندند و خود را برای آغاز این ماه آماده می کنند.
چاووش خوانان و بیدارباش گوهای ماه رمضان، افرادی متدین و مومن بودند و از بین افراد صالح ضمیر و مسجدنشین انتخاب می شدند و در آخرین سحرگاه ماه مبارک رمضان نیز مردم به آنها عیدی و فطریه پرداخت می کردند.
بسیاری از مردم به استقبال ماه مبارک رمضان می روند تا با ورود به این ماه الهی، دست در دامن خالق خویش زده باشند.
آیین چاووش خوانی روز اول ماه رمضان اکنون تنها در دو سه روستای چهارمحال و بختیاری رواج دارد و آنها هم توسط پیرمردهایی خوانده می شود که صدایشان به سختی حتی به خانه همسایه می رسد ولی هنوز هم این آیین ادامه دارد.
****سنت پخت نان کاکولی
یکی از این سنت های دیرین که هر ساله در آستانه پایان ماه مبارک رمضان انجام می شود،پخت نان ˈ گردک ˈ یا کاکولی در شب بیست و ششم ماه مبارک رمضان است.
مردم چهارمحال و بختیاری بر اساس یک سنت دیرین، همزمان با فرارسیدن روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان، طی یک آیین خاص اقدام به پخت نوعی نان شیرین و کلوچه شکل با نام محلی ˈ کاکولی ˈ می کنند.
در این آیین و سنت دیرین،زنان درسحرگاه روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان آستین ها را بالا می زنند و آتش تنور بر می افروزند و نانی سنتی که پخت آن را از مادران و مادر بزرگ های خویش فرا گرفته اند، آغاز می کنند.
نان کاکولی با مخلوط آرد، شکر، شیر، شیره انگور، تخم مرغ، گل رنگ، خشخاش وخشکبارهای افزودنی پخته می شود.
زنانی که برای پخت نان کاکولی گردهم جمع شده اند، هر کدام کف دست خود را آرام روی خمیر چانه اول برای تبرک با ذکر دعا می گذارند و آن را پهن می کنند، تا نان اول توسط یک خانم و بانوی ˈ سیدهˈ و مشهور به مومنه بر تنور کوبیده شود.
پس از آماده شدن نان کاکولی،آنها را در ظروف چوبی شکل قرار می دهند، تا بخار آنها گرفته شود و ترد باقی بماند.
هنگامی که نان ها آماده شد، زنان آن را به عنوان نذر برای همسایه ها به تعداد مشخص می برند و به اصطلاح ˈ کاکولی را برای افطار در بین در و همسایه پخش می کنند ˈ.
پخت نان کاکولی قدمتی دیرینه دارد و همه ساله این نان های پخته شده حتی تا روز عید سعید فطر نیز در بین مردم شهرها و روستاهای شهرکرد توزیع می شود.
شکل این نوع نان همانند نان های جو قدیم است، با این تفاوت که نان کاکولی شیرین می باشد وبه آن افزودنی هایی مانند مغز گردو و بادام، شیر، شیره و گل رنگ اضافه می کنند.
از مهمترین ویژگی های این نان سنتی و محلی ،ماندگاری آن می باشد و کاکولی پخته شده تا یک هفته دوام خواهد داشت.
پخت نان کاکولی در ماههای دیگر نیز انجام می شود، اما هیچ کدام حال و هوای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را ندارد و پخت این نان در ماههای دیگر سال به صورت انفرادی است.
زنان و مردان در بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با فراهم کردن آرد از تاپوهای قدیم (مخازن ذخیزه سازی آرد)، شکر، زرده تخم مرغ، گلرنگ ، کنجد و مغز بادام،پشته ای هیزم را برای گرم شدن تنور جمع می کردند و آتش بر جان تنورهای گلی می انداختند و و نان سرخین با نانˈ کاکولیˈ را می پختند، که این سنت همچنان باقی است.
مردم چهارمحال و بختیاری پخت این نان را در روز ۲۷ ماه مبارک رمضان که از گذشته تاکنون ˈ روز قصاص ابن ملجم قاتل امام اول شیعیان امیرالمومنین علی (ع) ˈ می دانند، انجام داده و با پخش نان کاکولی این روز را جشن می گیرند و بدین ترتیب ارادت خود را به ائمه اطهار(ع) نشان می دهند.
به گزارش ایرنا،در شهرهای شهرکرد و ˈ فرخشهرˈ این آیین به صورت های گوناگون اما با حفظ ساختار سنتی برگزار می شود.
***سنت حنا بران ماه رمضان
یکی دیگر از این سنت ها که در بین برخی از خانواده های مردم چهارمحال و بختیاری مرسوم است،رسم ˈحنا بران ˈ است.
برخی از خانواده ها ،همزمان با عصرگاه بیست و هفتمین روز ماه مبارک رمضان آیین سنتی و دیرینه حنا بران در چهارمحال وبختیاری را برگزار می کنند.
به گزارش ایرنا،زنان روزه دار و مومن شهرکرد از نیمه ظهر بیست و هفتم ماه مبارک رمضان با حضور در امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون اقدام به برگزاری آیین دیرینه حنا بران می کنند.
زنان روزه دار ، با لبانی سرشار از زمزمه یا علی(ع)براساس سنتی دیرین که از مادران خویش آموخته اند حنای معطر را به امامزاده می آوردند.
آنان یکی یکی گوشه چادر خود را با گوشه لب خویش به دندان گرفته و کاسه حنای خشک را در میان زنان گردآمده، تاب می دهند تا گفت وگوی به لحن حنا و با لهجه شیرین سنت را داشته باشند.
به گزارش ایرنا،در این آیین سنتی،پیران میدان داری می کنند و دختران و زنان جوان در اماکن مقدس و تکیه گاه ها به صورت نمادین جامه سیاه از تن بیرون کرده و رخت سپید پوشیده و حنا را به امامزاده می آورند تا پس از تبرک به خانه خویش ببرند.
زنان برخی از نقاط چهارمحال وبختیاری پس از اقامه نماز صبح، به امامزاده می آیند و حنا را تا عصر کنار ضریح امامزاده حلیمه و حکمیه نگهداری می کنند.
یکی از مورخان چهارمحال وبختیاری می گوید:آیین حنا بران در عصرگاه روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان قدمتی تاریخی دارد.
ˈبابک زمانی پور ˈدر گفت وگو با ایرنا افزود:این آیین به صورت تاریخی در این استان در امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد ،طاقانک ، سرپیر برگزار می شده و تاکنون تداوم دارد.
به گفته وی،این آیین فقط در بین بانوان رایج است و آیین حنا بران در نزد بانوان این استان بهˈ حنای مراد ˈ و ˈحنای اولادˈ تقسیم می شود.
وی گفت: در آیین حنابران زنان ظرف حنا را در صحن امامزاده می چرخانند و هر کدام از آنها یک قاشق از محتوای حنای خشک را از ظرفی دیگر در ظرف خود می ریزند ، و از ظرف حنای خود نیز قاشقی به زنان دیگر هدیه می دهند.
زمانی پور یادآور شد:براساس این سنت دیرین زنان هر مرادی که دارند را از خدا طلب می کنند و این آیین تا اذان مغرب در چهارمحال وبختیاری تداوم خواهد یافت و سپس ظرف حنا را به خانه خویش می برند.
به گفته وی،زنان روزه دار ظرف حنای خشک را تا روز عید سعید فطر نگهداری می کنند و سپس آن را در روز عید فطر با آب یا گلاب مخلوط می کنند و حنای تر را بر کف دستان خود می کشند تا رنگ حنا بر کف دستان زنان یا کودکان باقی بماند.
زمانی پور یادآور شد:قدمت این آیین به قرن ها پیش می رسد و مردم روز بیست و هفتم ماه را رمضان را روز قصاص ابن مجلم قاتل امام اول شیعیان می دانند و روز امامت حضرت امام حسن(ع) برمی شمارند، از این روز پخت نان شیرینی و حنابران را نیز برای خوشنودی در قصاص ابن مجلم انجام می دهند.
امامزاده حلیمه و حکمیه خاتون از اماکن زیارتی شهرکرد می باشد که در میدان اصلی شهر قرار گرفته است.
ˈحناˈ گیاهی است از رده دو لبه جدا گلبرگ که خود تیره مشخصی را بنام حنا می سازد این گیاه بصورت درختچه ای است که در شمال و مشرق آفریقا و شبه جزیره عربستان و ایران و هند کشت می شود.
به گزارش ایرنا،آخرین سنت ماه مبارک رمضان در چهارمحال و بختیاری ،نذر روز عید فطر است که برخی از مردم با توزیع نذری این روز را گرامی می دارند.
