آرامستان ملامجدالدین در بن‌بست/ توسعه بزرگترین گلزار شهدای ساری، گرفتار در پیچ‌وخم حقوقی
به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از مازندران، شهر ساری با جمعیتی بالغ بر ۶۳۰ هزار نفر بر پایه آخرین آمار سال ۱۴۰۲ به‌عنوان پرجمعیت‌ترین شهر استان مازندران شناخته می‌شود، این شهر با طبیعتی چشم‌نواز و پیشینه‌ای فرهنگی، یکی از زیباترین شهرهای شمال کشور به شمار می‌رود.
ساری به‌عنوان مرکز استان مازندران، طی سال‌های اخیر شاهد اجرای پروژه‌های گوناگون توسعه شهری بوده است که توسط مدیران شهری در دستور کار قرار گرفته‌اند، از جمله این طرح‌ها می‌توان به پارک جنگلی سکوتپه، فاز چهارم پروژه شهر آشوب، پارک صفرآباد، خیابان غذا و همچنین پروژه‌های عمرانی و زیرساختی نظیر الحاق محلات شفا، سیدالشهدا و قرق به محدوده شهری، بازسازی خانه‌ها و بافت تاریخی، و توسعه محورهای اصلی اشاره کرد.
این طرح‌ها با سرمایه‌گذاری‌های متنوع در مسیر ارتقای کیفیت زندگی شهری و جذب گردشگر نقش بسزایی ایفا کرده‌اند، با این حال، تحقق کامل این پروژه‌ها مستلزم تأمین بودجه قابل‌توجهی است، موضوعی که مسئولان شهری ساری با رایزنی‌های گسترده با نهادهای کشوری و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی به‌دنبال حل آن هستند.
در این میان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شهروندان، وضعیت آرامستان ملامجدالدین است، مسئله‌ای که طی سال‌های اخیر به چالشی جدی برای مدیریت شهری تبدیل شده و واکنش‌های بسیاری را به‌دنبال داشته است.
آرامستان ملامجدالدین که محل دفن جمع زیادی از شهدای هشت سال دفاع مقدس، مدافعان حرم و امنیت و نیز پیکر مرحوم آیت‌الله طبرسی، نماینده فقید ولی‌فقیه در مازندران است، دارای قدمتی ۷۰ ساله بوده و بزرگترین گلزار شهدای شهر ساری به شمار می‌آید، این مکان آرامگاه عالم بزرگ، ملامجدالدین کوفی نیز هست که بقعه‌اش در جوار آن قرار دارد.
تاریخچه آرامستان ملاجدالدین ساری از سال ۱۳۲۳ تا امروز
امید مالجو، رئیس سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری ساری با اشاره به قدمت آرامستان ملامجدالدین به خبرنگار سرمایه گستران می‌گوید: نخستین دفن در این آرامستان در سال ۱۳۲۳ انجام شده است، ورودی اولیه این محل از سمت میدان شهدا و ابتدای خیابان ملامجدالدین بوده است.
وی با بیان اینکه نام این آرامستان برگرفته از بقعه ملامجدالدین از علمای برجسته دینی و از شاگردان امام جعفر صادق (ع) است، می‌افزاید: نخستین دفن‌ها در سال ۱۲۹۷ در ابتدای خیابان ملامجدالدین صورت می‌گرفت، اما با تکمیل ظرفیت آن محل دفن اندکی به جلو منتقل شد و دفن اموات در محلی که امروزه اداره‌کل فنی و حرفه‌ای استان قرار دارد، ادامه پیدا کرد.
مالجو با اشاره به گسترش آرامستان و دفن متوفیان در محدوده‌ای که بعدها به فنی و حرفه‌ای، آتش‌نشانی، اداره پست و سایر ادارات تعلق گرفت، ادامه می‌دهد: در نهایت در سال ۱۳۲۳ نخستین دفن رسمی در محل فعلی انجام و این مکان به‌عنوان آرامستان عمومی شهرداری ساری تعیین شد.
وی با بیان اینکه به‌دلیل آنکه نخستین فرد دفن‌شده در این مکان، جوانی با نام خانوادگی «مریخی» بود، این آرامگاه به‌طور غیررسمی «جوان‌آباد» نام‌گذاری شد، در گذر زمان کاربری این محدوده تغییر کرد، ابتدا کشتارگاه ساری در آن احداث شد، سپس به مصلی بزرگ امام خمینی (ره) تبدیل شد و در نهایت برخی ادارات دولتی نیز در این محدوده مستقر شدند.
رئیس سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری ساری با بیان اینکه این آرامستان تا سال‌ها بدون مشکل به فعالیت خود ادامه می‌داد، می‌گوید: در گذشته، اطراف این آرامستان زمین‌های کشاورزی، گندمزار و شالیزار بود و توسعه شهری هنوز به این محدوده نرسیده بود. اما با گسترش شهر، ساخت‌وساز در اطراف آرامگاه آغاز شد و به مرور مهاجران و خانواده‌های آذری‌زبان با توجه به ارزش ریالی کمتر زمین در این منطقه در حوالی آرامگاه ساکن شدند.
پیگیری‌های حقوقی و کمبود فضای دفن در ساری
رئیس سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری ساری با بیان اینکه پس از سال‌ها دفن کردن متوفیان در آرامستان ملامجدالدین، ظرفیت این مکان به پایان رسید و نخستین نامه‌نگاری برای جانمایی آرامستان جدید در سال ۱۳۷۰ انجام شد، می‌گوید: در سال ۱۳۷۳ زمینی خارج از محدوده شهری و در نزدیکی پارک جنگلی شهید زارع با استناد به قوانین وزارت کشور، به‌عنوان محل جدید دفن انتخاب و آرامستان «بهشت رضا (ع)» در آنجا تأسیس شد.
این عضو سازمان آرامستان‌های کل کشور با اشاره به روند طولانی تملک زمین از منابع طبیعی می‌افزاید: مکاتبات متعدد میان وزارت کشور و اداره منابع طبیعی از همان سال‌ها آغاز شد و پس از پیگیری‌های مستمر، بخشی از این زمین‌ها در اختیار سازمان آرامستان‌ها قرار گرفت.
وی اضافه می‌کند: آرامستان ملامجدالدین به‌دلیل نوع دفن در گذشته که با استفاده از سنگ لَحد بزرگ و فضای باز صورت می‌گرفت، سریع‌تر از پیش‌بینی‌ها با کمبود فضا روبه‌رو شد، در آن زمان، فاصله مشخص و قانونی میان قبور رعایت نمی‌شد و تنها یک دیوار بین آن‌ها در نظر گرفته می‌شد.
جانمایی قبور با هدف زیارت‌پذیری و احترام به خانواده‌ها
مالجو درباره اصول جانمایی قبور در آرامستان بیان می‌کند: در طراحی جدید، تلاش شد فاصله مناسبی میان قبور ایجاد شود تا زائران و خانواده‌های متوفیان بتوانند برای فاتحه‌خوانی فضای مناسبی در اختیار داشته باشند.
وی با اشاره به ادامه روند دفن تا سال ۱۳۹۲ می‌گوید: در آن سال با پیش‌بینی پایان ظرفیت آرامستان، نامه‌ای به شهردار وقت ارسال شد، پس از مشورت با علما و روحانیون شهر، طرح همسطح‌سازی قبور برای استفاده مجدد از برخی فضاها در دستور کار قرار گرفت.
مالجو ادامه می‌دهد: همسطح‌سازی شامل برطرف‌کردن پستی‌وبلندی‌های موجود، یکسان‌سازی سطح قبور و رعایت ضوابط بهداشتی بود، پیش از آن، عمق قبور استاندارد مشخصی نداشت، اما پس از شیوع کرونا، طبق دستور اداره بهداشت، عمق دفن بین ۱.۳۰ تا ۱.۷۰ متر افزایش پیدا کرد، در شرایط عادی این میزان حدود ۷۰ سانتی‌متر بود.
رئیس سازمان آرامستان‌های ساری با تأکید بر اینکه با اجرای این طرح، حدود ۷۰ درصد مشکل کمبود فضای دفن برطرف شد، می‌گوید: اولویت تخصیص قبر در این طرح با بستگان سببی و نسبی متوفیان بود و سپس سایر قبور به متقاضیان عمومی واگذار شد.
وی می‌افزاید: با وجود این اقدامات، همچنان ۳۰ درصد مشکل برای پاسخ‌گویی به تقاضای جدید وجود داشت، به همین دلیل، شهردار وقت وارد عمل شد و با خرید خانه‌های مجاور آرامستان، وسعت آن افزایش پیدا کرد.
مالجو در پایان می‌گوید: با خریداری هشت پلاک جدید تا سال ۱۳۹۸ حدود ۳۰۰ قبر جدید برای دفن در اختیار شهروندان قرار گرفت اما در دوران همه‌گیری کرونا و افزایش چشم‌گیر مرگ‌ومیر، آرامستان بار دیگر با کمبود فضا روبه‌رو شد، به‌دلیل کمبود منابع مالی، امکان تملک زمین‌های بیشتر فراهم نشد و ناچار از قبور باقی‌مانده استفاده شد.
تملک، راهکاری برای توسعه آرامستان ساری
رئیس سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری ساری با اشاره به روند توسعه آرامستان ملامجدالدین می‌گوید: چهار پلاک ملکی طبق ماده ۵ برای تغییر کاربری به استانداری ارائه شد و مجوزهای لازم از شورای تأمین و دستگاه‌های مربوطه گرفته شد تا عملیات خاکبرداری و گسترش آرامستان انجام شود، این اقدامات در سال ۱۴۰۱ آغاز شد.
وی با تأکید بر اهمیت تملک خانه‌های همجوار آرامستان می‌افزاید: این خانه‌ها به لحاظ مسائل اجتماعی، امنیتی و فرهنگی معضل‌زا شناخته شده‌اند و خرید و پاک‌سازی آن‌ها به بهبود شرایط منطقه کمک خواهد کرد.
مالجو ادامه می‌دهد: شهرداری با تملک این املاک، در واقع در حال رفع آسیب‌های اجتماعی منطقه است اما یک نفر، ساکن منزلی روبه‌روی آرامستان، علیه سازمان شکایت کرده است، این فرد مدعی است که طبق قانون بهداشت، آرامستان باید خارج از محدوده شهر باشد، در حالی که دیوارهای آرامستان به خانه‌های مسکونی چسبیده‌اند.
وی می‌افزاید: موضوع این است که باید بررسی شود کدام‌یک از این دو عامل آرامستان یا خانه‌های مسکونی آلودگی بیشتری ایجاد می‌کند، ضمن اینکه عقب‌نشینی ۱۲ متری کوچه هفت متری سبب محدودیت دفن می‌شود و عملاً امکان استفاده بهینه از فضای آرامستان را کاهش می‌دهد.
بلاتکلیفی پروژه به دلیل یک شکایت
مالجو در توضیح وضعیت شکایت ادامه می‌دهد: شاکی این پرونده تنها یک شخص حقیقی است و علیه مدیریت سازمان اقدام کرده است، با این وجود، دادستان طرح دعوی این شخص را رد نکرده و پرونده در حال طی مراحل رسیدگی قضائی است، این در حالی است که شکایت نباید تنها از جانب یک فرد باشد.
وی تصریح می‌کند: با بررسی‌های میدانی و استشهاد محلی، از ۱۸ مالک منطقه، پرونده‌ای مبنی بر فروش املاک به شهرداری تشکیل شده که در دادگاه مورد توجه قرار نگرفته است.
رئیس سازمان آرامستان‌ها می‌گوید: هفته گذشته دادستان، شهردار، رئیس شورای شهر و نماینده مردم ساری در مجلس به محل مراجعه و موضوع را بررسی کردند، بر اساس مصوبه هیئت وزیران و ماده ۱۴ قانون اساسی، اجازه توسعه آرامستان صادر شده و هیچ مانعی برای افزودن فضا وجود ندارد.»
مالجو درباره مراحل گرفتن مجوز ادامه می‌دهد: مکان‌یابی و توسعه آرامستان نیازمند استعلام از ۱۶ اداره مختلف است، با توجه به قدمت ۷۰ ساله آرامستان، دستگاه‌های مختلف به دقت شرایط محیطی را بررسی می‌کنند و سخت‌گیری‌های زیادی اعمال می‌شود، در چنین شرایطی چگونه می‌توان زمینی جدید برای آرامستان مجوز گرفت؟
وی می‌افزاید: تنها سه اداره برق، گاز و مخابرات مجوز نسبتاً آسانی صادر می‌کنند، اما حتی در همان آرامستان جدیدی که در سال ۷۲ احداث شد، برق‌رسانی محدود است. با وجود هزینه حدود ۸۰۰ میلیون تومان برای نصب ترانس برق، هنوز امکان استفاده بهینه از برق و آب‌رسانی وجود ندارد.
مالجو در پایان تاکید می‌کند: اکنون این پروژه به‌دلیل شکایت یک فرد بلاتکلیف مانده است؛ این در حالی است که آرامستان سال‌هاست وجود دارد و خانه‌ها بعد از آن ساخته شده‌اند؛ مطابق مصوبات موجود، این کار غیرقانونی است؛ به همین دلیل از ابتدای خرداد سال‌جاری، دفن جدید در این آرامستان متوقف شده است تا حکم نهایی دستگاه قضائی صادر شود.
به گزارش سرمایه گستران، با وجود قدمت و اهمیت فرهنگی آرامستان ملامجدالدین و مجوزهای قانونی صادر شده برای توسعه آن، بلاتکلیفی فعلی به دلیل شکایت یک فرد موجب توقف دفن جدید و کندی در روند توسعه شده است، این موضوع نیازمند تصمیم‌گیری سریع و حمایت دستگاه قضائی و مسئولان است تا آرامش و احترام به خاطره بزرگان و شهروندان ساری تضمین شود.
منبع خبر : ایمنا
