افزایش تولید و صادرات نفت خام/حفظ و بازپس گرفتن سهم ایران از بازار جهانی نفت

ایران پیش از تشدید تحریم ها در سال ۲۰۱۲ دومین تولیدکننده بزرگ اوپک بود، اما در دوران تحریم از میزان تولید و صادرات نفت کشورمان به شدت کاسته شد.
در سال های تحریم، ایران ناچار بود که روزانه یک میلیون بشکه نفت خام صادر کند، بر این اساس تولید در بخش عمده ای از میدان های نفتی کشور به ویژه میدان های خشکی کاهش قابل توجهی یافت.

** افزایش تولید نفت خام
در دوران تحریم، ایران روزانه حدود دو میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه نفت خام تولید می کرد که یک میلیون بشکه به صادرات و یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه به پالایشگاه ها اختصاص داشت؛ اما برای دوران پساتحریم قرار است که میزان تولید افزایش یابد.
وزارت نفت، بلافاصله پس از رفع تحریم ها دستور افزایش تولید نفت را صادر کرد و بر اساس گزارش ها، میزان تولید در هفته های گذشته، از سه میلیون بشکه در روز فراتر رفته و به مرز روزانه سه میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه رسیده است.
ایران در نظر دارد در سال ۱۳۹۵ میزان تولید نفت را به چهار میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
افزون بر نفت، میزان تولید میعانات گازی نیز افزایش قابل توجهی یافته است؛ بر اساس گزارشی که چندی پیش، معاونت برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت منتشر کرد؛ تولید میعانات گازی در هشت ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال، حدود ١۶ درصد افزایش یافته است.
با توجه به اینکه میعانات گازی به عنوان یک محصول جانبی، میدان های گازی شناخته می شوند، بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی، میزان تولید میعانات گازی را افزایش داده است.

** افزایش صادرات به روزانه دو میلیون بشکه
در سال های تحریم، ایران ناچار بود که روزانه یک میلیون بشکه نفت خام صادر کند؛ پنج کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و ترکیه تنها خریداران نفت خام ایران بودند که مجموع واردات آنها از یک میلیون بشکه در روز نباید افزایش می یافت.
البته تایوان نیز مجاز به خرید نفت از ایران بود، اما اقدام جدی برای خرید انجام نمی داد به گونه ای که میانگین خرید این کشور به حدود دو هزار بشکه در روز محدود شده بود.
ایران اعلام کرده است که صادرات نفت خام خود را پس از رفع تحریم ها، در دو مرحله به دو میلیون بشکه در روز افزایش می دهد. پس از رفع تحریم ها در دی ماه امسال، دستور افزایش صادرات نفت ایران صادر شد و مشتریان جدیدی برای خرید نفت ایران مراجعه کردند.
بر اساس گزارش ها میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در هفته های نخست اسفندماه به بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه رسیده است.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران گفته است: میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی تا پایان امسال به حدود دو میلیون بشکه در روز می رسد.

** بازپس گیری سهم ایران از بازار
در سال های تحریم، برخی کشورها از جمله عربستان، روسیه و عراق توانستند از غیبت ایران استفاده کرده و سهم کشورمان در بازار جهانی را از آن خود کنند که بخش عمده ای از آن مربوط به بازار اروپا بود.
ایران در دوران تحریم، روزانه حدود ۱۰۰ هزار بشکه نفت خام به اروپا صادر می کند، در حالی که تا پیش از تشدید تحریم ها، ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه از نفت خام ایران به مقصد پالایشگاه های اروپایی ارسال می شد.
بر این اساس، پس از پیشرفت مذاکرات هسته ای، ایران مذاکره با مشتریان سنتی خود در اروپا را برای بازگشت به بازار آغاز کرد و توانست بسیاری از آنها را آماده دریافت نفت خام صادراتی ایران کند.
شرکت توتال فرانسه پیشتاز شرکت های اروپایی برای خرید نفت از ایران بود به گونه ای که قرارداد خرید روزانه ۱۶۰ هزار بشکه نفت خام از ایران را امضا کرد و قرار است فروردین ماه آتی نیز بارگیری نفتکش ها آغاز شود.
افزون بر توتال، مذاکره هایی نیز با سایر شرکت های اروپایی مانند لوک اویل روسیه و سپسا اسپانیا انجام شده که منجر به امضای قرارداد شد.
همچنین هلنیک پترولیوم، بزرگترین پالایشگر یونان، نیز اعلام کرده است که همزمان با ایام نوروز و پیش از دهم فروردین ماه، نخستین محموله نفت خام از ایران را تحویل می گیرد.
بر اساس برآوردها، برای فروش ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت به خریداران اروپایی در پساتحریم، بازاریابی شده است.
علاوه بر این، شرکت های چینی، هندی، کره ای و ژاپنی نیز قصد دارند به تدریج خرید نفت از ایران را افزایش دهند به گونه ای که ژاپن قصد دارد واردات نفت از ایران را تا دو برابر افزایش داده و به ۳۰۰ هزار بشکه در روز برساند.

** حذف واسطه گری
در دولت دهم ، برخی واسطه ها به بهانه تحریم وارد عرصه فروش و صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران شدند. این واسطه ها قرار بود تحریم ها را دور زده و صادرات نفت ایران را افزایش دهند، اما در عمل، دولت و مردم ایران را دور زدند و سودسرشاری بردند که چهره شناخته شده این گروه، بابک زنجانی به شمار می رود که هنوز مشخص نشده با میلیارد دلار پول حاصل از فروش نفت چه کرده است؟
دولت یازدهم بلافاصله پس از استقرار، فرایند شفاف سازی فروش نفت خام را آغاز کرد و بر این اساس، شماری از محموله های میعانات گازی که دولت دهم برای فروش به بابک زنجانی واگذار شده بود را پس گرفت.
در گام بعدی، سایر واسطه ها نیز کنار گذاشته شده و امور بین الملل شرکت ملی نفت به طور مستقیم صادرات نفت خام را در اختیار گرفت. این سیاست وزارت نفت، در سال ۹۴ نیز ادامه یافت و تلاش شد که سازوکار شفاف و مشخصی در صادرات نفت خام و میعانات گازی ایجاد شود.