بحران «آب» در حوضه «زاینده رود» و ضرورت انتخاب «استانداری» متخصص در حوزه «آب»

حوضه آبریز زاینده‌رود به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع آبی ایران، با بحران‌های جدی مواجه است؛ این بحران به‌ویژه در استان اصفهان که مرکز فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی کشور است، اثرات عمیقی بر جای گذاشته است؛ مشکلات آبی این منطقه به‌طور مستقیم بر زندگی مردم، اقتصاد و محیط زیست تأثیر گذاشته و نیاز به مدیریت تخصصی در این زمینه را بیش از پیش ضروری می‌سازد. 

 وضعیت فعلی حوضه آبریز زاینده‌رود

حوضه آبریز زاینده‌رود با مشکلات زیادی روبه‌روست که عمدتاً ناشی از تخصیص‌های غیرپایدار و توسعه بی‌رویه در بالادست این حوضه است.

تخصیص‌های اضافه: در بالادست زاینده‌رود، توسعه‌های قابل توجهی صورت گرفته است. از جمله، توسعه کشت و برداشت آب در سرشاخه پلاسجان در استان اصفهان به میزان ۲۰۰ میلیون متر مکعب و توسعه باغات در استان چهارمحال و بختیاری به میزان ۵۰۰ میلیون متر مکعب، همچنین انتقال آب به یزد (۶۰ میلیون متر مکعب) و به دلیجان، کاشان و نطنز (۲۰ میلیون متر مکعب).

مجموع تخصیص‌ها و بارگذاری‌ها: این تخصیص‌ها و بارگذاری‌ها در مجموع به ۷۸۰ میلیون متر مکعب می‌رسد که در سال‌های با آبدهی نرمال بالغ بر ۵۰٪ و در سال‌های خشک بیش از ۸۰٪ مجموع آبدهی طبیعی و انتقالی به حوضه را تشکیل می‌دهد.

این وضعیت نشان می‌دهد که منابع آبی حوضه زاینده‌رود تحت فشار شدیدی قرار دارد و مدیریت آن نیاز به بازنگری جدی دارد.

 مشکلات ناشی از وضعیت کنونی

۱. پایین بودن منابع آبی: با کاهش آورد طبیعی زاینده‌رود و افزایش تخصیص‌های غیرپایدار، منابع آبی این حوضه به‌شدت کاهش یافته است. این موضوع به بحران‌های گسترده‌ای در تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی منجر شده است.

۲. تأثیرات زیست‌محیطی: کاهش شدید آب زاینده‌رود باعث خشک شدن ادواری رودخانه و آسیب به اکوسیستم‌های مرتبط شده است. این بحران زیست‌محیطی به کاهش تنوع زیستی و افزایش مشکلات محیط زیستی در منطقه انجامیده است.

۳. تخصیص‌های غیرمنصفانه: تخصیص‌های آب به کشاورزان اشتراکی و توسعه‌های جدید بدون توجه به ظرفیت واقعی حوضه، موجب نابرابری و مشکلات در تأمین آب برای نیازهای اصلی مانند شرب و محیط زیست شده است.

۴. مدیریت ناکارآمد: سیستم‌های تخصیص و نظارت بر منابع آبی، به‌ویژه در شرایط تغییرات اقلیمی، نیاز به بازنگری و به‌روزرسانی دارند. تخصیص‌های استاتیک که در شرایط متغیر آب و هوایی کاربردی نیستند، باعث اتلاف منابع و افزایش مشکلات شده‌اند.

ضرورت وجود استانداری متخصص در حوزه آب

با توجه به مشکلات فوق، استان اصفهان نیاز مبرمی به استانداری با تخصص در حوزه آب دارد:

۱. مدیریت منابع آب: نیاز به یک استاندار با تخصص در حوزه آب برای بازنگری و اصلاح تخصیص‌های آب، به‌ویژه در شرایط بحران، ضروری است. یک مدیریت تخصصی می‌تواند تخصیص‌ها را بر اساس تحلیل‌های علمی و به‌روز انجام دهد و از اتلاف منابع جلوگیری کند.

۲. حل بحران‌های زیست‌محیطی: تخصص در حوزه آب به استاندار کمک می‌کند تا راهکارهای مؤثری برای حل بحران‌های زیست‌محیطی و بازگرداندن اکوسیستم‌های آسیب‌دیده ارائه دهد.

۳. ارتقای بهره‌وری: مدیریت تخصصی می‌تواند بهره‌وری در بخش‌های کشاورزی و صنعتی را با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و کاهش مصرف آب بهبود بخشد و به تأمین پایدار آب برای نیازهای مختلف کمک کند.

۴. نظارت و بازنگری: استاندار متخصص می‌تواند نظارت مؤثری بر تخصیص‌های آب و بررسی دوره‌ای شرایط آبی داشته باشد و به اصلاحات مورد نیاز در سیستم‌های تخصیص و مدیریت منابع آب بپردازد.

استان اصفهان با بحران آب جدی مواجه است که ناشی از تخصیص‌های غیرپایدار و مدیریت ناکارآمد منابع آبی است. با توجه به پیچیدگی‌های این بحران و نیاز به اصلاحات جدی در سیستم‌های تخصیص و مدیریت آب، ضروری است که استانداری با تخصص در حوزه آب به مسئولیت‌های خود پرداخته و اقدامات مؤثری برای حل مشکلات و تأمین پایدار منابع آبی استان انجام دهد. در غیر این صورت، مشکلات فعلی ادامه خواهد یافت و ممکن است به بحران‌های جدی‌تری منجر شود.

*فعال رسانه‌ای و خبرنگار حوزه آب و محیط‌زیست