روایت ۹۸ ساله ثبت احوال کردستان؛ از نخستین شناسنامه تا گواهی ولادت الکترونیکی

به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از کردستان، ثبت دقیق وقایع حیاتی همچون تولد، مرگ، ازدواج و طلاق از جمله اصلی‌ترین وظایف سازمان ثبت احوال است که به دولت و برنامه‌ریزان کمک می‌کند تا تصویری دقیق از جمعیت داشته باشند.

این اطلاعات برای ارائه خدمات بهتر به مردم از جمله بهداشت، آموزش و رفاه اجتماعی ضروری است.

صدور شناسنامه و کارت ملی به عنوان اسناد هویتی از جمله دیگر وظایف اصلی سازمان ثبت احوال است؛ این اسناد نه تنها برای انجام امور اداری و حقوقی ضروری هستند، بلکه نماد هویت ملی هر فرد نیز محسوب می‌شوند.

امروزه داشتن کارت ملی و شناسنامه برای انجام امور مختلف از جمله تحصیل، اشتغال، ازدواج، دریافت خدمات بانکی، اخذ گذرنامه و بسیاری دیگر از فعالیت‌های روزمره ضروری است.

با توسعه فناوری اطلاعات، خدمات ثبت احوال نیز امروزه بیشتر به سمت الکترونیکی شدن پیش می‌رود و شهروندان می‌توانند بسیاری از امور خود را به صورت غیرحضوری انجام دهند که این امر موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه شهروندان و افزایش کارایی سازمان ثبت احوال می‌شود.

علی جوکار، مدیرکل ثبت احوال کردستان در گفتگویی، به مرور تاریخچه ثبت احوال در این استان پرداخت و از چالش‌ها و دستاوردهای این سازمان گفت.

آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل این گفت‌وگو است.

سرمایه گستران: نخستین شناسنامه‌ای که در استان کردستان صادر شده متعلق به چه کسی و در چه تاریخی بوده است؟

جوکار: ابتدا توضیح دهم که چرا سوم دی به نام روز ثبت احوال نامگذاری شده است.

در سوم دی سال ۱۲۹۷ سازمان ثبت احوال افتتاح شده است و نخستین شناسنامه در کشور هم با نام مبارک فاطمه و نام‌خانوادگی ایرانی صادر شده که مربوط به یک خانم تهرانی بوده است.

اما در استان کردستان سال ۱۳۰۵ تقریباً ۹۸ سال پیش در سه شهرستان سنندج، سقز و بیجار ثبت‌احوال افتتاح شده است و نخستین شناسنامه‌ای هم که در شهرستان سنندج صادر شده به نام آقای «سیدعبدالعزیز شیخ‌الاسلامی» به تاریخ تولد سال ۱۲۴۴ در تاریخ ۲۰/‏۱۰/‏۱۳۰۵‬ بوده است.

در شهرستان بیجار نخستین شناسنامه به‌نام حاج «میرزا ابوالبشر چهل امیرانی» با تاریخ تولد سال ۱۲۳۵ در تاریخ ۰۴/‏۱۲/‏۱۳۰۵‬ صادر شد و در شهرستان سقز نیز اولین شناسنامه به‌نام «علی‌خان بیداقی» با تاریخ تولد ۰۲/۰۲/۱۲۵۶ در تاریخ ۱۷/‏۰۸/‏۱۳۰۷‬ صادر شد.

سرمایه گستران: کارت ملی از چه سالی به سازمان ثبت احوال وارد شد؟

جوکار: اگر به صورت کلی ثبت احوال را از گذشته تاکنون بخواهیم توضیح دهیم، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان ثبت احوال در دهه ۶۰، اقدام به اختصاص شماره ملی برای همه ایرانی‌ها کرد و پس از اختصاص شماره ملی، پایگاه جمعیتی در دهه ۷۰ تشکیل شد که در این پایگاه تمام اطلاعات ایرانی‌ها ذخیره شده است.

سپس در دهه ۸۰ صورت‌برداری از اسناد آغاز شد و اسنادی که قدیمی بود به صورت کامل صورت‌برداری و در دهه ۹۰ صدور کارت هوشمند ملی نیز آغاز شد.

سرمایه گستران: روند صدور کارت ملی هنوز با مشکل روبه‌رو است؟

جوکار: سازمان ثبت احوال در حال رفع این مشکل است، اما هنوز این روند بیش از یکسال طول می‌کشد زیرا تراشه آن تحریم است.

در حال حاضر شرکت‌های نوبنیان هستند که روی این موضوع کار و بدنه را تولید می‌کنند، البته ایراداتی دارد و هنوز کامل نشده است، ما می‌خواهیم امنیت لازم تأمین شود و ان‌شاالله حل خواهد شد.

سرمایه گستران: تا چه میزان فعالیت‌های سازمان ثبت احوال الکترونیکی شده است؟

جوکار: سازمان ثبت احوال شاید تنها سازمانی باشد که تقریباً ۸۰ الی ۹۰ درصد عملیات آن الکترونیکی انجام می‌شود. صدور کارت ملی باعث شد که تکیه بر دولت الکترونیکی بر اساس شماره ملی بیشتر شود. بعد از آن شناسنامه مکانیزه در حال صادر شدن است و در حال حاضر ما سامانه چاپ متمرکز شناسنامه را داریم.

اساسی‌ترین کاری که سازمان ثبت احوال انجام داد، آرشیو الکترونیکی بود. تمامی اسناد ولادت و فوت مردم به صورت آرشیو درآمده است که این باعث شده، شناسنامه یک فرد متعلق به هر استانی باشد، در استان‌های دیگر نیز قابل تعویض و دریافت است، فقط کافی است به اداره ثبت احوال یا دفاتر پیشخوان محل سکونت خود مراجعه کرده و شناسنامه تعویض و تحویل فرد داده می‌شود.

از مرداد سال ۱۴۰۳ طرح متمرکز چاپ شناسنامه راه‌اندازی شده است که تمامی دفاتر پیشخوان بر اساس درخواست‌هایی که از متقاضی می‌گیرند و آدرسی که خود فرد می‌دهد، شناسنامه فرد موردنظر در مرکز استان چاپ شده و برای آدرس او ارسال می‌شود.

سرمایه گستران: سامانه سهیم چه کارایی دارد و چه خدماتی در آن ارائه می‌شود؟

جوکار: سامانه سهیم یکی از مهمترین سامانه‌های سازمان ثبت احوال است که در آن ۲۱ نوع خدمت از جمله تغییر نام، تغییر نام خانوادگی، پایگاه خانوار، گواهی تجرد، خلاصه رونوشت وفات و موارد دیگری که به مرور تکمیل‌تر می‌شود به صورت مجازی با اینترنت انجام شده و موبایل محور است.

به سه طریق می‌توان وارد سامانه سهیم شد که از طریق آدرس sahim.sabteahval.ir، یا از طریق سایت ncr.ir و یا با ورود به پرتال سازمان ثبت احوال کشور، می‌توان سامانه سهیم را جست‌وجو کرد و وارد آن شد. هنگامی که وارد سامانه سهیم شدیم اگر کاربر جدید باشیم باید ثبت‌نام کرده و نام کاربری و پسورد بگیریم و بعد آنجا ۲۱ خدمت وجود دارد که به آن‌ها دسترسی خواهیم داشت.

سرمایه گستران: روند صدور گواهی ولادت الکترونیکی به چه شیوه‌ای است؟

جوکار: پس از چاپ متمرکز شناسنامه، کار دیگری که حال در دست اقدام است و در سوم دی ماه امسال وزیر کشور آن را افتتاح کرد، صدور گواهی ولادت الکترونیکی است. قبلاً اگر خانواده‌ای فرزندشان به‌دنیا می‌آمد، بیمارستان شناسنامه پدر و مادر را تحویل می‌گرفت و پزشک زنان یک گواهی ولادت صادر می‌کرد و همکاران ما از ثبت احوال به زایشگاه مراجعه می‌کردند و گواهی ولادت و شناسنامه‌ها را تحویل می‌گرفتند و پدر و مادر ۱۵ روز فرصت داشتند برای صدور و دریافت شناسنامه فرزندشان به سازمان ثبت احوال مراجعه کنند.

اما در حال حاضر فرزندی که متولد می‌شود هم گواهی ولادت صادر می‌شود و هم یک کد ۹ رقمی به شماره ملی که والدین داده‌اند، ارسال می‌شود. در سامانه سهیم وارد قسمت «سامانه تعاملی نام» می‌شوند و اسم موردنظر را برای فرزندشان وارد می‌کنند، اگر آن اسم در پایگاه ثبت احوال باشد مشکلی وجود ندارد و درخواست پذیرفته می‌شود و در ثبت احوال، بر اساس اطلاعاتی که والدین داده‌اند شناسنامه صادر و به آدرس‌شان ارسال می‌شود و نیازی به مراجعه به مراکز ثبت احوال ندارند.

البته در حال حاضر چون مردم فعلاً آگاهی لازم را ندارند و هنوز خوب اطلاع‌رسانی نشده است، مقداری زمان‌بر است تا کاملاً در میان مردم جا بیفتد.

سرمایه گستران: در وقایعی همچون ولادت، وفات، ازدواج و طلاق، وضعیت استان کردستان در سال جاری در مقایسه با سال گذشته چگونه بوده است؟

جوکار: در ۹ ماهه سال جاری ۱۴ هزار و ۶۱۵ واقعه ولادت در استان کردستان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹ درصد کاهش داشته است. تعداد ولادت ثبت شده در پسران ۷۶۱۴ مورد و در دختران ۷۰۰۱ واقعه بوده است.

همچنین در سال جاری ۶۰۳۹ واقعه وفات در استان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل سه دهم درصد افزایش داشته است. تعداد وفات ثبت شده در مردان استان ۳۴۲۳ واقعه و در زنان ۲۶۱۶ واقعه بوده است. میانگین سن مردان فوت شده نیز ۶۴.۱۶ سال و زنان ۶۹.۸۳ سال بوده است.

سال جاری ۹۷۳۰ واقعه ازدواج نیز در استان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴.۳ درصد افزایش داشته است که شهرستان‌های سنندج با ۳۰۰۵ مورد، مریوان با ۱۳۸۹ مورد و سقز با ۱۳۷۵ مورد بیشترین آمار ازدواج را داشته و سروآباد با ۱۷۲ مورد، دهگلان ۲۹۳ مورد و بیجار با ۴۰۱ مورد کمترین آمار ازدواج را در استان داشته‌اند.

طی ۹ ماهه سال جاری همچنین ۴۴۱۲ واقعه طلاق در استان کردستان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۳.۷ درصد افزایش داشته است که شهرستان‌های سنندج با ۱۶۹۴ فقره، سقز ۶۲۹ فقره و مریوان ۵۶۱ فقره بیشترین آمار طلاق و سروآباد با یک مورد، دهگلان ۱۰۱ مورد و دیواندره ۲۱۵ مورد کمترین آمار طلاق را در استان داشته‌اند.

سرمایه گستران: آیا در استان کردستان افراد فاقد شناسنامه را داریم؟

جوکار: تا سال ۱۴۰۰ در استان کردستان ۵۵ مورد افراد فاقد شناسنامه را داشته‌ایم که به مرور تعدادی از آن‌ها شناسنامه‌دار شده‌اند و در حال حاضر فقط ۱۷ نفر فاقد شناسنامه هستند.

در مجموع در استان کردستان آمار افراد فاقدان شناسنامه چشمگیر نیست.

سرمایه گستران: آمار صدور شناسنامه برای فرزندانی که حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی هستند، در استان کردستان چند مورد بوده است؟

جوکار: از تاریخ یکم مهر سال ۱۳۹۸ که این طرح آغاز شده است، تا پایان آذر سال جاری، ۳۱۷ جلد شناسنامه برای فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی (خارجی) در استان کردستان صادر شده است.

سرمایه گستران: روند تغییر اسم به چه شیوه‌ای است؟ بیشتر بانوان متقاضی تغییر هستند یا آقایان؟

جوکار: ما دو نوع تغییر اسم داریم، یک نوع آن در ثبت احوال انجام می‌شود، مانند اسامی که متعارف نیست و اداره ثبت احوال محل سکونت هر شخصی آن‌ها را به سهولت عوض می‌کند.

اما برای تغییر اسامی مذهبی فرد باید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کند، این نوع تغییر اسم روال قانونی دارد و به آسانی نیست. اگر در نهایت دادگاه رأی صادر کند، آن را عوض می‌کنیم.

بیشتر خانم‌ها درخواست تغییر اسم می‌دهند تا آقایان.‌

سرمایه گستران: گنجینه اسناد ثبت احوال کردستان شامل چه چیزهایی است؟

جوکار: در گنجینه اسناد معمولاً اسناد افراد شاخص و مشاهیر و بزرگان هر استان وجود دارد، همچون شهدای شاخص یا اولین فرماندار سنندج یا اولین استاندار کردستان.

تصویر سند این افراد در گنجینه موجود است که از روی این تصویر، سند شناسنامه فرد صادر می‌شود. مثلاً در سند یک شهید شاخص، بیوگرافی، خلاصه زندگی، تاریخ و محل به شهادت او وجود دارد.

سرمایه گستران: مهم‌ترین چالشی که ثبت احوال استان کردستان با آن روبه‌رو است، چیست؟

جوکار: ما با کمبود اعتبارات عمرانی مواجه هستیم. اگرچه که کمبود نیرو هم داریم اما چون کارها به سمت الکترونیکی شدن پیش می‌رود و در واقع حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کارها غیر الکترونیکی است، کمبود نیروی زیادی احساس نمی‌شود. چارت سازمانی ما ۲۳۰ نفر است که در حال حاضر ما ۱۶۰ نفر نیرو داریم و تقریباً کافی است، مگر اینکه بازنشسته شوند و کسی را استخدام نکنیم که با مشکل مواجه خواهیم شد.

من جا دارد که از فرمانداران شهرستان‌های استان و همچنین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تشکر کنم که از لحاظ تأمین اعتبارات ما را تاکنون کمک کرده‌اند و جای قدردانی دارد.

سرمایه گستران: برنامه شاخصی را در دست اقدام دارید؟

جوکار: در حال حاضر پروژه سببی نسبی را در دست اقدام داریم که کارکنان ما در دو شیفت صبح و بعدازظهر مشغول کار روی آن هستند.

در این پروژه به صورت شجره‌نامه، ارتباط پدر و مادر، همسر و فرزندان آمده و یک پروژه بسیار حیاتی است، زیرا قرار است سال آینده صدور گواهی انحصار وراثت را به سازمان ثبت احوال واگذار کنند و این پروژه باید به تمام برسد.

در استان کردستان تاکنون بیش از ۷۲ درصد این کار انجام شده و حدود ۲۸ درصد آن باقی‌مانده است.

یکی از ویژگی‌های خوب این پروژه موبایل محور بودن آن است و اگر کسی به بانک یا دانشگاه مراجعه کند و مشخصات مادر و پدر خود را لازم داشته باشد، به وسیله موبایل خود می‌تواند وارد سامانه هدا شود و پس از دریافت کد کاربری و پسورد، اطلاعات خانواده‌اش را به طور کامل نمایش می‌دهد.

سرمایه گستران: سخن آخر

جوکار: حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ فقره کارت هوشمند ملی در ادارات ما وجود دارد که مربوط به افرادی است که در سال‌های گذشته درخواست کارت هوشمند ملی داده‌اند و برای دریافت آن مراجعه نکرده‌اند؛ از هم استانی‌های عزیز تقاضا داریم کسانی که برایشان پیامک آمده است، برای تحویل کارت‌هایشان اقدام کنند.