براساس تعاریف استاندارد؛ بهره وری یعنی استفاده بهینه از زمان، امکانات، سرمایه و سایر نهاده های موجود در راستای تحقق اهداف که با نسبت خروجی به ورودی های سیستم اندازه گیری می شود. در سند برنامه جامع بهره وری کشور ابلاغی معاون اول رئیس جمهوری در سال ۱۳۹۴ که افق ۱۰ ساله را مد نظر دارد سهم بهره وری در رشد اقتصادی کشور ۳۳٫۳ درصد پیش بینی شده است.
مدیرکل دفتر محاسبه شاخص برنامه‌ها و سیاست‌های کلان مرکز آمار ایران افزود: در فاصله سالهای ۹۳- ۱۳۷۵، شاخص بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران (بر حسب ارزش افزوده و تعداد شاغلان) (۱۰۰=۱۳۸۳) از ۹۲ در سال ۱۳۷۵ پس از نوساناتی در سال ۱۳۹۳ به ۱۲۱ رسیده است.
وی ادامه داد: در این سال بخش ارتباطات با شاخص بهره وری نیروی کار معادل ۳۴۶ بالاترین و بخش ساختمان با شاخص بهره وری نیروی کار معادل ۸۵ پایین ترین بهره وری نیروی کار را در بین ۹ بخش اصلی اقتصاد ایران داشته اند. (بخش های مورد مطالعه شامل کشاورزی، نفت و گاز، صنعت، معدن، حمل و نقل، ارتباطات، آب و برق و گاز، ساختمان و سایر خدمات هستند).
طاهری در ادامه افزود: در همین بازه زمانی شاخص بهره وری سرمایه (بر حسب ارزش افزوده و موجودی سرمایه) (۱۰۰=۱۳۸۳) از ۹۷ در سال ۱۳۷۵ پس از نوساناتی به ۱۰۶ در سال ۱۳۸۶ افزایش یافته و مجدد با روندی کاهشی به رقم ۸۸ در سال ۱۳۹۳ تنزل کرده است.
این کارشناس آمار اظهار داشت: در سال ۱۳۹۳ بخش ارتباطات با شاخص بهره وری سرمایه معادل ۸۸۲ بالاترین و بخش نفت و گاز با شاخص بهره وری سرمایه معادل ۴۹ پایین ترین بهره وری سرمایه را در بین ۹ بخش اصلی اقتصاد ایران داشته اند.
وی گفت: در این بازه زمانی بهره وری کل عوامل تولید نیز از ۹۵ در سال ۱۳۷۵ به ۱۱۱ در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته و دوباره در یک مسیر کاهشی در سال ۱۳۹۳ به عدد ۱۰۰ تنزل یافته است.
طاهری گفت:همچنین در سال ۱۳۹۳ بخش ارتباطات با شاخص بهره وری کل عوامل تولید معادل ۵۷۹ بالاترین و بخش نفت و گاز با شاخص بهره وری کل عوامل تولید معادل ۵۰ پایین ترین بهره وری کل عوامل تولید را در اقتصاد ایران داشته اند.
وی ادامه داد: بررسی روند رشد شاخص های بهره وری در بخش های مختلف اقتصاد ایران نیز حکایت از وجود نوسانات نامنظم و شدید در این شاخص ها دارد. در سال ۱۳۹۳ شاخص بهره وری نیروی کار در کل اقتصاد نسبت به سال ۱۳۹۲ رشد معادل ۳٫۲ درصد داشته است. در همین سال بخش نفت و گاز با رشدی معادل۱۶٫۷ درصد بالاترین و بخش ارتباطات با رشدی معادل منهای ۰٫۱ درصد پایین ترین نرخ رشد بهره وری نیروی کار را در اقتصاد ایران داشته است.
به گفته وی، همچنین در این سال شاخص بهره وری سرمایه کل اقتصاد نسبت به سال ۱۳۹۲ رشد معادل ۱٫۴ درصد داشته است. این در حالی است که بخش معدن با رشد۱۱٫۳ درصدی بالاترین و بخش سایر خدمات با رشدی معادل منهای ۰٫۱ درصد پایین ترین رشد بهره وری سرمایه را در این سال داشته است.
