شمار فعالان بازار سرمایه در کشور ۲برابر شد/آشفتگی در آموزش و فرهنگ سازی

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گستران و به نقل از بازار سرمایه به عنوان دماسنج اقتصاد یاد می شود که در کنار بازار پولی نقش مهمی را در تامین مالی بازی می کند. در حالی بیشتر مردم و فعالان اقتصادی از بازار سرمایه به عنوان بورس یاد می کنند که بورس اوراق بهادار تهران به عنوان بازار ثانویه عمل می کند و سهام و اوراق مشارکت در این بازار خرید و فروش می شود.
میزان عدم آشنایی فعالان اقتصادی با بازار سرمایه به حدی است که تا چندی پیش مشاوران مالی شرکت های بزرگ اقتصادی نیز در زمان ارائه راهکار برای تامین مالی به سراغ بازار پولی و بانک ها می رفتند و توجهی به تامین مالی از طریق بازار سرمایه نداشتند.
در میان مخاطبان عام نیز بازار سرمایه با نام بورس شناخته می شود، البته دراین بخش نیز شناخت به میزان کافی وجود ندارد و بررسی ها نشان می دهد سرمایه گذاری برخی افراد در بورس نیز در سایه احساسات و هیجانات انجام می شود.
با توجه به ناشناخته ماندن این بازار، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با هدف بررسی وضعیت آموزش و فرهنگ سازی در این بازار، میزگردی با عنوان «آموزش های عمومی، فرهنگ سازی بازار سرمایه» با حضور کارشناسان برگزار کرد.
سیدمحمدجواد فرهانیان مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی وخدمات بورس، سیدمحمد هاشمی نژاد مدیر توسعه فرهنگ سرمایه گذاری شرکت بورس اوراق بهادار تهران و احسان عامری مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در این میزگرد، وضعیت آموزش و فرهنگ سازی در بازار بورس را بررسی کرده و نظرات و پیشنهادهای خود را مطرح کردند.
کارشناسان در این میزگرد، ناکافی بودن آموزش و فرهنگ سازی را یادآور شده و بر عزم ملی و همراهی نهادهای عمومی و رسانه ها برای فرهنگ سازی تاکید کردند.

** لزوم افزایش سطح سواد مالی فعالان بازار سرمایه
مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی وخدمات بورس با بیان اینکه از رسالت های سازمان بورس توسعه فرهنگ سرمایه گذاری در بازار سرمایه است، گفت: بازار سرمایه، پیچیدگی های زیادی دارد که باید با زبانی ساده به مخاطبان معرفی شود.
سیدمحمد جواد فرهانیان، به تنوع مخاطبان بازار سرمایه اشاره کرد و ادامه داد: بازار سرمایه، دارای طیف گسترده ای از مخاطبان داخلی و خارجی، رده های سنی و شغلی مختلف است؛ مخاطبان باید دسته بندی شده و بر اساس ویژگی ها و میزان اطلاعات، یک بسته آموزشی برای آنها ارائه شود.
مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی وخدمات بورس با تاکید بر لزوم افزایش سطح سواد مالی افراد، گفت: سواد مالی، دانشی اولیه به شمار می رود که افراد برای حضور در بازارهای مالی به آن نیاز دارند.
فرهانیان ادامه داد: از یکسو شماری از مخاطبان بازار سرمایه، از حداقل سواد و اطلاعات برخوردارند و از سوی دیگر افراد متخصصی در این بازار وجود دارند که آموزش هایی را اخذ کرده اند.
این مسئول بازار سرمایه، با بیان اینکه در صورتی که ابزارها و دانش کافی در اختیار افراد قرار داده شود، احتمال اشتباه آنها کمتر خواهد شد، گفت: وجود تصمیم های نادرست در بازار سرمایه، نشان دهنده آموزش ناکافی و ناآشنایی با ابزارهای تصمیم گیری است.
مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی وخدمات بورس افزود: برای حل این معضل باید از رسانه ها، خبرگزاری ها، صدا و سیما و دستگاه هایی که در این زمینه فعالیت دارند، استفاده کرد؛ باید همه دستگاه های حاکمیتی زیربط باید تلاش کنند که سطح سواد مالی در این زمینه افزایش یابد.
وی رفتار اقتصادی را مبتنی بر هوشیاری دانست و گفت: برای ورود به بازار سرمایه باید نقشه راه جامع و اطلاعات کافی داشته باشیم تا افراد هوشیار و هوشمند وارد کارزار شوند تا دچار سردرگمی و خطای تصمیم گیری نشوند.
فرهانیان افزود: تاکنون از ابزارها و گروه های زیادی همچون مطبوعات، خبرگزاری برای فرهنگسازی بازار سرمایه استفاده شده، اما هیچ یک از این تلاش ها در بخش بازار سرمایه هدفمند نبوده بلکه مقطعی و گذرا عمل کرده اند که این فرهنگسازی و آموزش نیازمند سرمایه گذاری است.
به گفته این مسئول بازار سرمایه، برای تامین مالی در بازار سرمایه با دو گروه ذینفعان شامل سرمایه پذیران و سرمایه گذاران عام و خاص روبرو هستیم که باید آموزش لازم را کسب کرده باشند، زیرا در برخی موارد دیده شده که سرمایه پذیران (شرکت ها) اطلاع درستی از ابزارهای تامین مالی بازار ندارند.
فرهانیان با بیان اینکه بازار سرمایه یک بازار تخصصی است گفت: بنابراین در مرحله نخست کسانی که می خواهند وارد این بازار شوند یا خودشان باید تجربه لازم را داشته باشند و یا اینکه از تجربیات افراد با تجربه استفاده کنند.
وی با بیان اینکه بازار سرمایه دارای بازارهای متعدد و ابزارهای متنوعی است افزود: این بازار دارای بازار ثانویه، بازار مشتقات با ابزارها و محصولات متنوعی است به نحوی که دارای بازارهای ثانویه در حوزه تامین نقدشوندگی، بازار اولیه و بدهی در حوزه تامین مالی و بازار پوشش ریسک هستیم و کسانی که باید وارد این بازار ها بشوند باید اشراف کامل به این بخش ها را داشته باشند.
مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس اضافه کرد: لازم است افراد با اگاهی وارد این بازار شوند و فرصت های کسب و کار جدیدی را برای افراد دیگر فراهم کنند.
این مسئول بازار سرمایه، با بیان اینکه در سرمایه گذاری باید ویژگی های روانی و شخصیتی افراد را مورد توجه قرار دهیم، افزود: امیدواریم کشورمان تا مرحله برنامه ریزی فردی پیش برود، اما درحال حاضر با گستردگی کار و حجم بازار، باید این موارد را در اولویت های بعدی قرار دهیم و در شرایط کنونی به آگاهی سازی در این حوزه اکتفا کنیم.
وی درباره سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بانک نیز گفت: طبق تئوری های جدید برای تامین مالی در بازار سرمایه یا بانک، باید ببینیم اقبال مردم بیشتر به سمت بانک یا بازار سرمایه است، که البته در کشورمان اقبال عمومی بیشتر به سمت بازار پول است.
مدیر آموزش و فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی وخدمات بورس گفت: برای تامین مالی در مقیاس بزرگ، گزینه بهتر بازار سرمایه و برای تامین مالی کوچک در کوتاهترین زمان بهترین گزینه بانک ها هستند.
این مسئول بازار سرمایه، ادامه داد: البته برای تامین سرمایه در گردش ورود به بازار سرمایه توصیه نمی شود زیرا ممکن است هزینه های تامین مالی افزایش پیدا کند.
فرهانیان به اقداماتی که در بازار سرمایه برای هدفمند کردن فرهنگ سازی و آموزش انجام شده است اشاره کرد و افزود: از جمله این اقدامات، تشکیل کمیته راهبری آموزش بازار سرمایه است که وظیفه اش سیاستگذاری در بخش فرهنگ سازی است.

** افزایش دوبرابری حضور فعالان بازار سرمایه در یک دهه گذشته
مدیر توسعه فرهنگ سرمایه گذاری بورس و اوراق بهادار تهران نیز در این میزگرد بر ضرورت معرفی بازار سرمایه به مردم تاکید کرد و گفت: در سال ۱۳۸۵، نسبت فعالان بازار سرمایه به کل جمعیت کشور در بهترین حالت پنج درصد بود که با شفافیت سازی بازار سرمایه و اطلاع رسانی در این زمینه، این رقم در سال گذشته به ۱۰ درصد افزایش یافت.
سیدمحمد هاشمی نژاد، با تاکید بر لزوم آموزش و فرهنگسازی در زمینه بازار سرمایه، افزود: در این ارتباط، در ۱۰ سال گذشته حدود ۱۰۰ عنوان کتاب و ۶۰ عنوان نشریه، سایت، خبرنامه و … منتشر شده است.
مدیر توسعه فرهنگ سرمایه گذاری بورس و اوراق بهادار تهران اضافه کرد: این در حالی است که نسبت حضور فعالان بازار سرمایه به جمعیت کل کشور در کشورهای توسعه یافته تر حدود ۳۰ درصد و در کشورهای توسعه یافته ۵۰ درصد است.
هاشمی نژاد ادامه داد: اگر چه در یک دهه گذشته فعالیت های زیادی در زمینه معرفی بازار سرمایه انجام شده است، اما هنوز با استانداردهای بین المللی فاصله زیادی وجود دارد.
وی ادامه داد: در سال های اخیر ابزارهای متنوعی برای تامین مالی به وجود آمده است اما هنوز استقبال جدی از آن بعمل نمی آید؛ برای تغییر این شرایط باید به سمت آموزش و فرهنگ سازی بیشتر روی بیاوریم.
مدیر توسعه فرهنگ سرمایه گذاری بورس و اوراق بهادار تهران به تشریح تاریخچه ای از بازار سرمایه در کشور پرداخت و گفت: در حالی اخبار و اطلاعاتی از بازار سرمایه در ۱۰ سال اخیر به گوش می رسد که این بازار قدمتی ۵۰ ساله دارد.
وی افزود: بازار سرمایه تا سال ۱۳۸۵ بازاری ناشناخته بود؛ در سال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ عمق بازار و تعداد شرکت های حاضر در بازار سرمایه محدود بوده و افرادی خاص این بازار را می شناختند؛ این روند از سال ۱۳۸۵ و با ابلاغ بند (ج) اصل ۴۴ قانون اساسی تغییر پیدا کرد.
وی گفت: تا پیش از این، بازار تامین مالی ما بازاری بانک محور و نیاز بود که بازار سرمایه بهتر معرفی شود زیرا در همه جای دنیا تامین مالی بیش از یک سال، در حوزه بازار سرمایه اتفاق می افتد.
هاشمی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود گفت: با شکل گیری ارکان و نهادهای مرتبط با بازار سرمایه، احساس نیاز شد که از موازی کاری ها جلوگیری و فعالیت ها همسو شود؛ در این زمینه پارسال «سند راهبردی بازار سرمایه» تدوین شد.
وی با تاکید بر اینکه جای تامین مالی پیش از این در سیستم بانکی و اکنون در بازار سرمایه است، گفت: این در نفی بازار پول و سیستم بانکی نیست؛ هر بازار کاربرد ویژه خود را دارد؛ به طور نمونه همانطور که تامین مالی از سیستم بانکی را پیشنهاد نمی کنیم، هیچ موقع بازار سرمایه را برای تامین سرمایه در گردش پیشنهاد نمی کنیم؛ به عبارتی دیگر، هر بازار ذینفع خود را دارد.
مدیر توسعه فرهنگ سرمایه گذاری بورس و اوراق بهادار تهران با تاکید بر هم افزایی وزارتخانه ها، سازمان ها و نهادهای مختلف در فرهنگ سازی در زمینه بازار سرمایه گفت: به سازمان صدا و سیما پیشنهاد شده است که بخشی مانند برنامه هواشناسی برای بازار سرمایه در نظر گرفته شود که هنوز این امر عملیاتی نشده است.
وی در این ارتباط که علاقه مندان حضور در بازار سهام چگونه باید مسیر خود را انتخاب کنند، گفت: در کشورهای توسعه یافته، هر فرد برای خود یک برنامه ریزی مالی دارد و بخشی از برنامه مالی او، سرمایه گذاری در بازار سرمایه است؛ اگر فردی دارای برنامه ریزی مالی باشد و بخواهد در بازار سرمایه، سرمایه گذاری کند، می تواند در دوره های تخصصی لازم شرکت کند و مطالعاتی در این زمینه داشته باشد.
هاشمی نژاد افزود: در حال حاضر ۱۳۰ موسسه، دوره های آموزشی تخصصی فعالیت در بازار سرمایه برگزار می کند که افراد پس از گذراندن دوره های آموزشی و با توجه به برنامه مالی، ریسک پذیری و … برای خود تصمیم گیری می کنند.
وی تاکید کرد: رسانه ها باید بر برنامه ریزی مالی و ارتقای سواد مالی کار کنند؛ وقتی افراد برنامه مالی داشته باشند، به طور قطع بازار سرمایه را نیز می بینند؛ به دنبال برنامه ریزی مالی، فرد در شرایط مختلف، اقدامات مالی متناسب با آن را در دستور کار قرار می دهد.

** آشفتگی در آموزش
مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار نیز در این میزگرد، با بیان اینکه از سال ۱۳۸۵ به یکباره توجه به بورس و بازار سرمایه در رسانه ها و افکار عمومی افزایش یافت، گفت: از آن زمان، با افزایش تقاضا برای حضور در بازار سرمایه و آشنایی با آن مواجه بودیم.
احسان عامری ادامه داد: مشکلی که پس از این استقبال رخ داد، این بود که ظرفیت آموزش در کشور کم بود و زمان می برد تا به حد استاندارد برسد.
عامری گفت: این وضعیت، فرصتی را نیز برای برخی افراد و موسسه ها فراهم کرد که به درآمدزایی بپردازند که البته در برخی موارد سبب انحراف در روند آموزش شد؛ در واقع، ورود این دسته از موسسه ها و تلاش برای سودآوری بیشتر، تلاش ها برای فرهنگ سازی و تامین سرمایه درست در این بازار را از بین برد.
مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار با استقبال از تشکیل کمیته راهبری آموزش بازار سرمایه، افزود: این کمیته می تواند به وضعیت آموزش در بازار سرمایه سروسامان بدهد.
عامری با بیان اینکه اکنون در وضعیت آموزش بازار سرمایه، آشفتگی وجود دارد، گفت: این آشفتگی و ناهماهنگی، اقدامات مثبت انجام شده برای فرهنگ سازی را از بین می برد.
مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه فرهنگ سازی یک امر زمانبر است، اضافه کرد: یک عزم ملی و همراهی نهادهای مختلف از جمله نهادهای عمومی و رسانه ها برای فرهنگ سازی در این بخش لازم است.
وی با انتقاد از رفتار صداوسیما در مواجه با بورس، گفت: زمانی که بورس رونق دارد، صداوسیما به طور مرتب درباره آن گزارش و خبر تهیه کرده و سبب تحریک افراد بی تجربه برای ورود به این بازار می شود، اما در زمان رکود بازار، برنامه های صدا و سیما دراین باره کاهش یافته و مخاطبان در برزخ و وضعیت بی تکلیفی قرار می گیرند.
عامری درباره چگونگی ورود به بازار سرمایه توصیه کرد: بهتر است مخاطبان عام در مرحله نخست با دارایی اضافه خود، وارد بازار سرمایه شوند و پس از کسب اطلاعات، آگاهی، آموزش و تجربه، دیگر دارایی های مالی خود را وارد این بازار کنند.
وی با بیان اینکه هم اکنون ۱۰۸ شرکت کارگزاری در کشور فعال است که کد معاملاتی صادر می کنند، اضافه کرد: بازار سرمایه و شرکت های کارگزاری (سرمایه پذیران) ما باید به این سمت حرکت کنند که با ارائه اطلاعات درست و آگاهی سرمایه گذاران نسبت به نوع سرمایه گذاریشان، حد ضرر در بازار سرمایه را کاهش دهند.
مدیر آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار به تجربه شرکت های سبدگردان خارجی اشاره کرد و گفت: به طور نمونه یک شرکت آمریکایی به طور تقریبی حدود چهار ماه زندگی یک فرد را برای ورود به بازار سرمایه از لحاظ شخصیت فردی، شغلی و ریسک پذیری زیر نظر قرار می دهد تا تعیین کند این فرد با چه نوع ابزار و سرمایه ای وارد بازار شود که ریسک و حد ضرر کمتری را تجربه کند.