ضرورت بررسی طرح های سرمایه گذاری از جنبه های اقتصادی و محیط زیستی

* رضا اخلاق پور
بررسی اقتصادی و زیست محیطی از جنبه عمومی و منافع عمومی ضروری است .یعنی بررسی شود آیا اجرای طرح علاوه بر سرمایه گذار به نفع جامعه هم هست ؟آیا امکانات و شرایط لازم برای اجرای طرح وجود دارد؟ اگر صنایع آب بر است، پس از اجرای طرح و در طول بهره برداری ،نیاز مردم و کشاورزان منطقه به آب تامین می شود ؟ اگر آلودگی ایجاد می کند ، صاحب کارخانه چگونه و با چه تکنولوژی ای می خواهد اثر ات جانبی تولید را کاهش و یا از بین ببرد ؟
طبیعی است اگر در بررسی پروژه ها ی سرمایه گذاری به این موضوعات توجه نشود (یعنی فقط طرح توجیهی از جنبه مالی بررسی شود) در این صورت حتی اگر در کوتاه مدت، مزایایی را نصیب بخشی از جامعه نماید. در بلند مدت اثرات جانبی طرح برای مردم منطقه مشکلاتی به همراه خواهد آورد .

عدم توجه به این مقوله در بررسی طرح ها باعث عدم هدف گذاری صحیح برنامه های توسعه ای در ساحت بخشی، منطقه ای و ملی و نیز عدم لحاظ ظرفیت ها و مزایای منطقه ای و ملی در برنامه های کلان و بخشی می شود که خود منتج به هدررفت سرمایه های کشور و بعضاً ایجاد مشکلات و اختلالات جدی در اقتصاد می شود.
همچنین لحاظ کردن ظرفیت ها و محدودیت های منطقه ای در اهداف اقتصادی کلان و ملی، خود مقوله ای دیگر است که همگی در مقوله آمایش می گنجد..
اما ملاحظات محیط زیستی و اقلیمی از جمله قیودی است که ناچاراً باید طرح توسعه ای خود را با آن تنظیم کرد. چرا که عدم لحاظ این ملاحظات در اجرای پروژه های مختلف، در آینده نزدیک و دور مشکلات عدیده ای را بر سر راه اقتصاد منطقه ای و ملی قرار می دهد که رفع آن به سادگی میسر نخواهد بود.

توجه به مقوله “توسعه پایدار” مفهومی است که در این چارچوب وارد ادبیات توسعه شده و طی دهه های اخیر مورد توجه و اهتمام جدی قرار گرفته است.

به عنوان مثال احداث صنایع فولادی یا پتروشیمی در منطقه ای که با محدودیت های جدی در تأمین آب مواجه است، ممکن است زندگی مردم آن منطقه را با مشکل مواجه نماید، یا اینکه توسعه صنایع دریایی حتماً باید با لحاظ ملاحظات زیست بوم های آبی و دریایی صورت گیرد.

متاسفانه یکی از مشکلاتی که در حال حاضر مردم برخی شهر ها و استان ها با آن مواجه هستند ایجاد کارخانه هایی ی در مناطق مختلف کشور بدون در نظر گرفتن اثرات جانبی اجرای آنها در بلند مدت است به همین دلیل ضرورت دارد در هنگام بررسی طرح های سرمایه گذاری علاوه بر طرح توجیه مالی ، طرح های اقتصادی و محیط زیستی نیز از متقاضیان در خواست و بررسی گردد تا اجرای طرح ها در مناطق مناسب اجرایی و عملیاتی گردد تا ضمن سود مادی برای سرمایه گذارن که باعث افزایش تولید ناخالص داخلی و افزایش أرامد ملی و اشتغالزایی در جامعه می گردد ، منافع عمومی جامعه نیز حفظ شود .