مخدر های دیجیتالی چیست و چه خطراتی دارد؟

پیشرفت تکنولوژی سبب تغییرات بسیاری در روند زندگی عموم مردم شده است. بسیاری از کارها و عادت های روزمره دستخوش تغییر شده اند که متاسفانه این تغییرات به نحوه خرید و فروش و استعمال مواد مخدر نیز رسیده است. حالا اعتیاد به مواد مخدر از طریق فضای مجازی و موسیقی راه جدیدی برای خود پیدا کرده‌ است به گونه ای که این روزها خبرهایی از شیوع نوعی مخدر به صورت دیجیتالی در فضای مجازی منتشر شده که اخیراً در رسانه های مجازی و برخی مجامع علمی نیز ، موضوع مخدرهای دیجیتالی مورد توجه قرار گرفته است. مدتیست که نوع جدیدی از مخدرها و محرک‌های نوظهور پا به بازارهای جهانی گذاشته‌اند و کاملاً با انواع شناخته شده این مواد متفاوت هستند. محرک‌ها و مخدرهایی که در انواع و آثار مختلف ، به صورت دیجیتالی تولید شده و در دنیای مجازی دست به دست می‌شوند.

محرک‌ها و مخدرهایی که از طریق امواج صوتی ، همان تاثیر مخدرهای سنتی و گاهاً قویتر از آن را برای مصرف کنندگانشان به ارمغان می‌آورند. امواجی که این روزها بازار خوبی در کشورهای غربی و حتی عربی برای خود دست‌وپا کرده‌اند و به عنوان «مخدرهای دیجیتالی» در میان جوانان شناخته می‌شوند. مخدرهای دیجیتالی نوعی آهنگهای با فرکانسهای صوتی خاص معرفی شده اند که ادعا شده با گوش دادن به آنها احساسی معادل احساس استعمال مواد مخدر به فرد دست می دهد.

در اختیار داشتن اتاق تاریک ، هندزفری ، اینترنت و یک فایل صوتی خاص می‌تواند شنونده را از خود بی‌خود کند و راه را برای استفاده از مواد‌ روان گردان هموارتر نماید. هدف از مخدرهای دیجیتال کنترل تکانه‌ها و تشویق مغز شنونده به همگام‌سازی امواج مغزی با امواج صوتی است. تفاوت در فرکانس‌های ایجاد شده منجربه تغییر خلق و خو و انرژی افراد می‌شود.

برای مثال اگر شنونده می‌خواهد رفتار آرامی داشته باشد باید در یک گوش‌ به موزیکی با امواج ۱۴۰هرتز و در آن یکی به موزیکی با فرکانس ۱۴۵ هرتز گوش دهد. تفاوت بین دو فرکانس ۵ هرتز است که شنونده درک و امواج مغزی‌اش را با آن تنظیم می‌کند. اگر شنونده بخواهد به انرژی بیشتری برسد تفاوت بین دو فرکانس باید ۲۰ هرتز باشد. با توجه به هزینه ها و آسیب هایی که تاکنون مواد مخدر به جامعه ایران وارد کرده ، طبیعی است که شیوع و فراگیر شدن آن در جامعه اهمیت بسیاری داشته باشد.

تاریخچه مخدرهای شنیداری

تاریخچه شناخت اثر شنیدن فرکانس های متفاوت از هر گوش ، به سال ۱۸۳۹ برمی گردد که هاینریش ویلهلم داو ، توانست این اثر را کشف کند. ولی از اوایل قرن بیستم ، پزشکان به تاثیر این فرکانس ها در مباحث درمانی و کنترل درد و خاصیت تسکینی آن دست یافتند. البته این خاصیت بر اثر ایجاد ضربان میان دو فرکانس صوتی پخش شده در گوش به وجود می آید به شرط آنکه اختلاف فرکانس ، کمتر از ۳۰ هرتز باشد.

همچنین با دستکاری این ضربان و فرکانس ورودی به هر یک از گوش ها می توان اثرات مخدرها و محرک های مختلف را شبیه سازی کرد و برخی ها مدعی آن هستند که این اصوات می توانند در کاهش وزن ، میزان یادگیری ، تقویت حافظه و غیره نیز تاثیرگذار باشد. موضوع استفاده از مخدرهای دیجیتالی به اندازه ای جدی است که حتی سایت های منتشر کننده این مخدرها نیز با هشدارها و پیام های خطر WARNING، نسبت به ورود به صفحات دانلود این موزیک ها و استفاده از آن برای افرادی که از مشکلات ذهنی و روحی رنج می برند هشدار داده و در فیلم های منتشر شده از آثار مصرف این مخدرها نیز ، تاثیرات خطرناک استفاده از آنها کاملا هویدا است.

مخدر شنیداری چیست؟

مخدرهای دیجیتالی پدیده هایی مربوط به عرصه وب هستند و در این عرصه مطرح شده و توسعه پیدا کرده اند. Digital Drug که این روزها به مخدرهای صوتی شهرت یافته‌اند ، فایل‌های صوتی خاصی هستند که می‌توانند با پالس‌های تولید شده با فرکانس‌های متفاوت برای هر گوش ، تاثیر خاصی بر بخش‌های مختلف مغز بگذارند و تجربه متفاوت مواد مخدر و محرک صنعتی و سنتی را در مغز به وجود آورند. این اختلاف فرکانس‌های پخش شده در هرگوش می‌توانند اثر متفاوت هریک از مواد مخدر و محرکی همچون کوکائین ، تریاک ، مرفین ، آدرنالین ، کراک ، حشیش و بسیاری از مواد دیگر و حتی الکل را در مغز مصرف کنندگان شبیه سازی کنند. این درحالی است که حتی برخی از سایت‌های ارائه دهنده این مخدرهای دیجیتالی ، با توجه به تاثیر هریک از آن‌ها ، این مخدرها و محرک‌ها را در بخش‌های مختلف طبقه بندی کرده‌اند.

در زبان انگلیسی از عبارات « Cyber Drugs  » ، « Cyber Narcotics » ، « Virtual Drugs » و « Virtual Narcotics » نیز برای اشاره به مخدرهای دیجیتالی استفاده شده است. عبارت «Cyber Drugs» علاوه بر مخدرهای دیجیتالی به خرید و فروش مخدرها و داروها بدون نسخه معتبر پزشک از طریق فضای مجازی و داروها و مخدرهایی (فیزیکی و دیجیتالی) که از این طریق به دست می آیند نیز اطلاق می شود. گفته می‌شود بیش از ۲۰۰ هزار جوان در ترکیه به این نوع اعتیاد مبتلا هستند و با توجه به تعداد بالای کاربران اینترنتی در جهان ، دنیا شاهد فاجعه جدیدی میان جوانان اینترنتی خواهد بود.

مصرف این مواد در سال ۲۰۱۳ در کشورهای غربی به اندازه‌ای بود که حتی روزنامه واشنگتن پست هم در واکنش به این موضوع ، مطلبی را در این خصوص منتشر کرد و به ادعاهای والدین و برخی از مخاطبان این مخدرهای دیجیتالی پرداخت.  البته دفتر مقابله با مواد مخدر آمریکا ، عنوان کرده که تا آن زمان هیچ مستنداتی در خصوص تاثیر مشابه این مخدرهای دیجیتالی با مخدرها و محرک‌های دیگر نیافته است ، ولی در عین حال تاکید دارد که در دست نبودن مستندات کامل این ادعا ، به این معنا نیست که می‌توان این مخدرهای صوتی را گوش داد. اثرات مخرب استفاده از این مخدرهای دیجیتالی به اندازه‌ای بودکه دفتر مبارزه با مواد مخدر ایالت اوکلاهاما در سال ۲۰۱۳ و بر اساس برخی گزارشات واصله به این مرکز ، نسبت به مصرف این موارد هشدار داد ، این در حالی است که برپایه گزارشات کشورهای عربی ، موج استفاده از این فایل‌های صوتی به این کشورها رسیده و بسیاری از جوانان عرب به دنبال تجربه این مخدرهای دیجیتالی هستند.

در سال ۲۰۱۵ رئیس دایره مبارزه با مواد مخدر دوبی امارات (Ginad, 2015) اعلام کرد هیچ شواهدی دال بر مخدر بودن و اعتیاد به این فایل های صوتی وجود ندارد و این جنجال ها در واقع نوعی تبلیغات برای فروشندگانی است که خواهان فروش فایل های صوتی خود هستند. اما در همین سال وزیر دادگستری لبنان بار دیگر همین ادعا را در لبنان مطرح کرد که این بار خبرها وارد جریان رسانه های ایران نیز شدند. دکتر نزار الصالح ، مشاور دبیر کل کمیته ملی مبارزه با مواد مخدر عربستان و استاد روانشناسی دانشگاه ملک سلمان ، معتقد است به این پدیده بیش از حد توسط رسانه ها توجه شده است.

دکتر منی الصواف ، مشاور روانپزشکی این کمیته و کارشناس سازمان ملل متحد در ترک اعتیاد ، معتقد است اطلاق نام مخدرهای دیجیتال به این نوع از محرک های شنیداری به دلیل مخدر نبودن آنها ، امری خطاست که تنها موجب ایجاد اضطراب در جامعه می شود. در ایران نیز پس از طرح این موضوع و گسترش آن در فضای مجازی ، این امر با واکنش مراکز و افراد مختلف مواجه شده است ، در حالی که قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر از عدم وجود و شیوع این پدیده در ایران خبر می دهد. خطر حضور مواد مخدر دیجیتالی از سال ۸۸ در ایران مطرح شد ، اما اطلاعات چندان زیادی درباره آن وجود نداشت. نکته قابل توجه این است که این مخدرها فرکانس‌هایی هستند که می‌توانند میزان دوپامین مغز را افزایش داده و موجب خوشحالی کاذب شوند. این روزها بسیاری از فایل‌های صوتی از اینترنت به صورت رایگان در اختیار جوانان قرار می‌گیرد و فضای مجازی را تبدیل به یک ساقی بدون پول و مفت کرده است.

وقتی مغز شرطی می شود

زمانی پدر و مادرها برای پیشگیری از گرایش فرزندان‌شان بسوی مواد مخدر آنها را بشدت کنترل می‌کردند ، از بررسی لباس و کیف مدرسه و دانشگاه گرفته تا کشو و کمد بچه‌ها ، همه‌جا را می‌گشتند تا مطمئن شوند فرزندشان در راه اشتباه قدم گذاشته‌ است یا نه. ولی حالا جریان فرق می‌کند. اعتیاد می‌خواهد با اینترنت و موسیقی ، مغزها را در اختیار بگیرد. هندزفری‌هایی که جوانان و نوجوانانمان ساعت‌ها ، در منزل و کوچه و خیابان ، در حال حرکت و در حال استراحت ، در گوش‌شان می‌گذارند ، زنگ خطر را به صدا درآورده است و باید مراقب باشیم که برخی امواج ما را تحت تسخیر خود درنیاورند.

دکتر الهام روحی ، روانپزشکی که در یک مرکز ترک اعتیاد فعال است درباره نوع عملکرد این فرکانس ها در مغز می‌گوید: کلا اعتیاد به مواد مخدر از طریق دوپامین ایجاد می‌شود. سیستم دوپامین ، سیستم پاداش مغزی است به خصوص در موادی مثل شیشه و محرک‌ها. مثل وقتی که یکباره به فردی پاداش زیادی داده می شود و بعد از آن دیگر هیچ پاداشی برای او خوشایند نیست فرد با مصرف این مواد ، پاداش زیادی به مغزش می‌دهد و لذتی که ایجاد می‌شود آن‌قدر شدید است که فرد دیگر بدون مصرف آن احساس لذت نمی‌کند و بعد نسبت به آن محرک شرطی می‌شود و به سمت مصرف مجدد می‌رود.

او می‌گوید: موزیک‌هایی هست که این حالت را ایجاد می‌کند حتی اگر با ناباوری به آن نگاه کنیم. وی می گوید البته نوع دیگر اعتیاد هم عادت به چیزی است. مثل وقتی که بحث اعتیاد به اینترنت به وجود آمد خیلی‌ها باور نکردند اما اعتیاد به اینترنت ، فقط یک اصطلاح نیست. اعتیاد به اینترنت وجود دارد و در کشورهای دیگر سال‌ها پیش به عنوان اعتیاد درمان می‌شده است. در واقع هر وابستگی که اثرات مخربی روی جسم و روان فرد بگذارد و باعث شود که فرد دیگر بازدهی نداشته باشد به آن اعتیاد می‌گویند.

به گفته روحی ، ما انواع اعتیادها را در دنیا داریم مثل اعتیاد به مواد مخدر ، به داروهای خاص ، به اینترنت و بازی‌های کامپیوتری که در دنیا به شکل تحقیقی روی اینها کار شده است و کلینیک‌های درمان اعتیاد اینترنت در دنیا فعال‌اند همین‌طور برای انواع این اعتیادها درمان وجود دارد پس در این مورد هم حتما تحقیقاتی شده است. او سایتی را معرفی می‌کند که در آن نتیجه تحقیقات پزشکان غربی روی اثرات مخرب این نوع موسیقی آورده شده است. نتیجه تحقیقات کاملا علمی بیان شده اما نکته جالب این است که از این نوع صوت از اصطلاح ضرب و شتم گوش استفاده شده است.

میلاد مشایخی کارشناس حوزه اعتیاد ، مخدرهای دیجیتال را در شاخه اعتیاد‌های نوپدید طبقه ‌بندی می‌کند و می‌گوید: «تکنولوژی ، اینترنت و عرفان‌های نوظهور جزو سه گروه از آسیب‌های نوپدید هستند. مخدرهای دیجیتال در گروه اعتیاد تکنولوژی قرار می‌گیرد چراکه گوش دادن آهنگ باعث ایجاد تغییرات هورمونی در مغز می‌شود ، همان‌طور که نیکوتین سیگار با آزادسازی اندروفین حس خوبی به فرد می‌دهد این موسیقی‌ها هم می‌توانند به فرد حس سرخوشی تزریق کنند.» وی ادامه می‌دهد: «فرد در مواجهه با اعتیاد سایبری طرفدار موسیقی دیجیتالی می‌شود. این نوع موسیقی هدفمند نیست مثلاً در مورد عشق ، خیانت یا جدایی حرف نمی‌زند بلکه هدف آن تغییر سبک زندگی طرفدارانش است و از نظر اجتماعی کارکرد زندگی را مختل و عقاید فرد را درگیر می‌کند.»

نتیجه گیری

زنگ خطر ورود مواد مخدر شنیداری ، به صدا در آمده و با توجه به آنچه گفته شد مشخص است که مخدرهایی صوتی وجود دارند که در صورت غفلت می توانند به شکلی کاملا غیرمحسوس بین افراد به خصوص جوانان و نوجوانان ، که در این دوره سنی علاقه خاصی به شنیدن موسیقی های مختلف دارند و هم دسترسی آسان به اینترنت و …، رواج پیدا کنند. اگرچه بسیاری وجود چنین مخدری را تکذیب نموده و آن را فقط یک هیاهوی رسانه ای می دانند و استفاده از اینگونه مخدرها ، هنوز در کشورمان شناسایی نشده است ولی آگاهی بخشی به مسئولان امر و همه همکاران باعث می شود تا سیاست های مناسب و قابل اطمینانی در مبارزه با این مخدرهای جدید در پیش گرفته شود ، چراکه بسیاری از سایت های اینترنتی که اقدام به فروش و حتی امکان دریافت رایگان این موزیک ها را برای مخاطبانشان مهیا کرده اند ، در دسترس عموم قرار دارند.

در گذشته نیز موضوع «برگردان موسیقی» نیز مطرح شده بود که پیام های شیطانی و ضد دینی را در غالب موسیقی انتشار داده بودند تا ضمیر ناخودآگاه انسان را تحت تاثیر قرار دهند. شاید هشدار ندادن به جوانان باعث ‌شود یک بار دیگر از واقعیت‌های اجتماعی عقب بمانیم. عقب ماندنی که به یکباره و با حجم وسیعی از مصرف‌کنندگان به موجی ویرانگر تبدیل می‌شود. خانواده ها نیز باید با آگاهی از این موضوع بر این نکته توجه داشته باشند و زمینه های گرفتاری جوانان به این نوع مخدرها را شناخته و آن را کنترل کنند. مواد مخدر سنتی و صنعتی به عنوان سرکوب‌کننده مسائل فردی عمل می‌کنند اما اعتیاد سایبری به دلیل تأثیرات اجتماعی ، جامعه را از درون نابود می‌کند.

نوجوانان برای نشان دادن اعتراض اجتماعی بشدت به اعتیاد سایبری و مخدرهای دیجیتال روی می‌آورند. ابزار مخدرهای دیجیتال ، اینترنت است و از طریق آن این افراد تشکیل فرقه و گروه می‌دهند. آسیب‌های اجتماعی کم کم همه جوانب زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اینگونه آسیب‌ها مثل فقر و کالاهای ضد فرهنگی و مواد مخدر به‌صورت آشکار نمایان نمی‌شوند بلکه گاهی مثل یک قطعه آهنگ می‌توانند ما را به‌سوی اعتیاد و تخریب سوق دهند.

 سرگرد محمد رضا حسن زاده – رئیس اداره تشخیص و پیشگیری پلیس فتا فرماندهی انتظامی استان صفهان