به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از لرستان، در دل زاگرس مرکزی، جایی که کوه‌ها از درون زمین سر برآورده‌اند و گسل‌ها پی در پی شکافته‌اند، دره‌ای شکل گرفت که امروز به‌عنوان یکی از کهن‌ترین زیست‌بوم‌های انسان در ایران شناخته می‌شود.
دره خرم‌آباد، فراتر از یک پدیده طبیعی، بستر تولد و تکامل حیات انسانی بوده است، از نخستین ردپای انسان هوشمند در غار کلدر تا جاری‌شدن نخستین جریان‌های تمدنی در کنار خرم‌رود، این دره، نه فقط یک ساختار جغرافیایی، بلکه زهدانی تاریخی است که هزاران سال حیات و فرهنگ را در خود پرورانده است.
شواهد باستان‌شناسی به‌روشنی نشان می‌دهند که خرم‌آباد از ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش، محل زندگی انسان‌های اولیه بوده است، ابزارهای سنگی، بقایای جانوری و اجاق‌های آتش کشف‌شده در لایه‌های پارینه‌سنگی غارهای این منطقه، نشان از زیستی پیوسته و هوشمند دارند.
در واقع، انسان در اینجا تنها زندگی نکرد، بلکه آموخت، تجربه کرد و فرهنگ آفرید، دره خرم‌آباد نه فقط مأمن انسان، بلکه نخستین کلاس درس طبیعت برای بشر بوده است، جایی که او با عناصر زمین، آب، نور و صخره به زبان مشترک رسید.
با گذر زمان، همین بستر طبیعی به زیست‌گاهی پایدار و بعدتر به شالوده شکل‌گیری شهر خرم‌آباد تبدیل شد، باغ‌های سنتی، آسیاب‌های آبی، مدرسه‌های ابتدایی و نخستین محله‌ها، همگی در امتداد این دره و بر پایه منطق طبیعی زمین شکل گرفتند.
دره خرم‌آباد، سکونت را در برابر سختی کوه‌ها ممکن کرد و رود جاری‌اش همچون بند ناف، زندگی را به اطراف رساند، اینجا، زمین پیش از هر ساختار انسانی، آگاه بود، زنده بود و حافظه‌ای زیسته را در خود انباشته بود.
اکنون دره‌ای که روزگاری نخستین آتش‌ها را برافروخت و اولین نشانه‌های حیات هوشمند را در دل زاگرس به یادگار گذاشت، نه‌فقط به ثبت جهانی رسید، بلکه به رسمیت شناخته شد، به‌عنوان گهواره‌ای از زیست، فرهنگ و حافظه انسانی.
ثبت مکان‌های پیش از تاریخ دره خرم‌آباد در فهرست میراث جهانی یونسکو، گامی فراتر از یک افتخار ملی است، این رویداد، جایگاه لرستان را در حافظه جهانی بشر تثبیت و روایت نادیده‌مانده‌ای از آغاز انسان را بر صحنه بین‌المللی بازگو کرد، این دره، اکنون نه‌فقط بخشی از جغرافیای ایران، بلکه بخشی از تاریخ مشترک انسان در گستره زمین است.
عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با اشاره به اهمیت ثبت جهانی دره خرم‌آباد به خبرنگار سرمایه گستران می‌گوید: این نخستین پرونده ایران در زمینه پارینه‌سنگی و پیش از تاریخ است، درحالی‌که پیش از این ۲۸ اثر از ایران به ثبت جهانی رسیده‌اند، اما هیچ‌کدام به دوران پارینه‌سنگی و پیش از تاریخ تعلق نداشتند.
وی می‌افزاید: سازمان‌های بین‌المللی همچون یونسکو و ایکوموس به‌دنبال شناسایی آثار مرتبط با پیشینه انسان، تاریخ، تکامل و زیست بشری در بازه‌های زمانی پیشاتاریخ بودند، اما هیچ کشوری جز ایران در این زمینه اقدام نکرد، همین موضوع موجب شد پرونده دره خرم‌آباد با سرعت و اهمیت خاصی در یونسکو به ثبت جهانی برسد.
حسن‌پور با تأکید بر نقش منحصربه‌فرد این دره در تکمیل دانش بشری ادامه می‌دهد: در تاریخ بشر، گپ‌های مهمی از نظر زمانی وجود دارد، یعنی پیش و پس از ظهور انسان به‌روشنی مشخص نبوده، اهمیت جهانی این دره به دلایلی چون تعدد مکان‌های زیستی، توالی دوره‌های زیست انسانی و کمک به تکامل‌شناسی بشر است، اگر این دره و داده‌های آن مورد مطالعه قرار نمی‌گرفت، خلأ بزرگی در روند شناخت تاریخ بشر همچنان باقی می‌ماند.
وی تصریح می‌کند: این دره در واقع حلقه اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا در مسیر مهاجرت و تکامل انسان است و بدون آن، منشأ و مسیر مهاجرت انسان هوشمند از آفریقا به دیگر قاره‌ها ناشناخته باقی می‌ماند.
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان با اشاره به یافته‌های علمی در غار «یافته» می‌گوید: تاکنون دو گونه انسان شناسایی شده‌اند، یکی انسان نئاندرتال و دیگری انسان هوشمند یا هموساپین که ما انسان‌های امروزی از این شاخه‌ایم، نخستین شواهد مربوط به انسان هوشمند که تاریخ‌نگاری شده، در غار یافته خرم‌آباد کشف شده و قدمت آن به بیش از ۶۳ هزار سال می‌رسد.
ثبت جهانی، تضمینی برای امنیت فرهنگی و اقتصادی
وی ادامه می‌دهد: یکی از پرسش‌های مهم بشر آن است که برای نخستین بار چه زمانی انسان به استفاده از زیورآلات و مفهوم تزئینات روی آورد، در حالی که اروپایی‌ها خود را پیشگام این کشف می‌دانند، در کاوش‌های سال ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ در غار یافته، دندان نیش گوزنی کشف شد که در قسمت بالای آن بند رد شده و به عنوان گردنبند مورد استفاده قرار گرفته، این یافته بیش از ۴۰ هزار سال قدمت دارد و استفاده انسان از زیورآلات را در این منطقه اثبات می‌کند.
حسن‌پور تأکید می‌کند: این موضوع برای ما یک افتخار بزرگ ملی و علمی است و آگاهی از چنین جایگاهی در جهان، فرصتی بی‌بدیل برای توسعه گردشگری استان فراهم می‌کند اما لازمه جذب گردشگر خارجی، ثبت جهانی در یونسکو است تا بتوانیم جاذبه‌های استان را به‌صورت هدفمند معرفی کنیم.
وی می‌گوید: تاکنون بازدید مستمر و بلندمدت گردشگران خارجی در لرستان تحقق نیافته، اما در گذشته، پیش از انقلاب، دره خرم‌آباد به‌عنوان بیس‌کمپ مطالعات باستان‌شناسی خاورمیانه شناخته می‌شد و طی پنج سال، دانشمندان بزرگی در این منطقه مستقر بودند و پژوهش می‌کردند، حضور چنین چهره‌هایی خود ارزآور و سرمایه‌ساز است.
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان می‌افزاید: امنیت منطقه نیز در گرو همین ثبت‌های جهانی است؛ زیرا ورود به حوزه کنوانسیون‌های جهانی با پشتوانه یونسکو، منطقه را تحت حمایت‌های بین‌المللی قرار می‌دهد و ارتقای شاخص‌های امنیت فرهنگی، تاریخی و اقتصادی را در پی دارد.
وی با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته درباره ثبت جهانی مجموعه فلک‌الافلاک نیز می‌گوید: این مجموعه شامل قلعه، بناهای پیرامون، رودخانه و چشمه‌های اطراف است و برای جلوگیری از ایرادات محتمل در روند ثبت جهانی، تپه‌ای به محدوده قلعه اضافه شد که ایکوموس نیز آن را تأیید کرد و ارزش جهانی آن را پذیرفت، البته شرط نهایی این اقدام، انجام کاوش‌های باستان‌شناسی و انتشار نتایج آن در ژورنال‌های علمی بین‌المللی است، به بیان دیگر، دره خرم‌آباد ثبت جهانی انجام شده، اما همچنان می‌توان عناصر جدیدی را به مجموعه افزود.
زیرساخت‌های گردشگری در خرم‌آباد متحول می‌شود
داریوش بارانی بیرانوند، شهردار خرم‌آباد با تبریک ثبت جهانی دره خرم‌آباد به مردم فهیم و فرهنگ‌دوست این استان، این رویداد را رخدادی تاریخی و غرورآفرین می‌داند و به خبرنگار سرمایه گستران می‌گوید: این موفقیت ارزشمند، تأییدی است بر بیش از شصت‌هزار سال پیشینه فرهنگی و استمرار حیات انسانی در دره خرم‌آباد که امروز از سوی سازمان یونسکو به رسمیت شناخته شده است.
وی با تأکید بر اینکه این دستاورد پایان راه نیست، می‌افزاید: ثبت جهانی آغازی تازه است، نقطه شروعی برای حرکتی نو که نیازمند مشارکت همگانی، انسجام اجتماعی و تشکیل یک ائتلاف فراگیر به‌منظور ارتقای جایگاه خرم‌آباد در سطح ملی و بین‌المللی خواهد بود.
بارانی‌بیرانوند ضمن تقدیر از تلاش‌ها، دل‌سوزی‌ها و پشتکار افرادی که در فرایند ثبت جهانی نقشی مؤثر ایفا کردند و با ستایش نقش‌آفرینی مردم می‌گوید: همراهی شهروندان در ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و توجه به هویت فرهنگی، در این مسیر بسیار تأثیرگذار بوده و شایسته قدردانی است.
شهردار خرم‌آباد در ادامه با اشاره به لزوم توسعه زیرساخت‌های شهری متناسب با جایگاه جدید این شهر پس از ثبت جهانی می‌افزاید: شهرداری خرم‌آباد بسته‌های حمایتی ویژه‌ای را در حوزه گردشگری تدوین کرده است، ازجمله این اقدامات، ارائه لایحه‌ای به شورای اسلامی شهر معافیت صدور پروانه جهت احداث هتل‌های پنج‌ستاره و تخفیف ۸۰ درصدی از ساخت هتل‌های چهار ستاره است که در دستور کار قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد: تدوین این بسته‌های تشویقی با هدف جذب سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و در راستای شعار سال، یعنی «سرمایه‌گذاری برای تولید» انجام شده است و امیدواریم زمینه حضور فعال و مؤثر بخش خصوصی در توسعه گردشگری شهر خرم‌آباد فراهم شود.
به گزارش سرمایه گستران، دره خرم‌آباد، این کهن‌زادگاه حیات انسان در دل زاگرس، امروز نه‌تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانون‌های زیستی و تمدنی بشری شناخته شده، بلکه با ثبت جهانی در فهرست یونسکو به بخشی از حافظه جمعی بشریت پیوسته است.
این دره که از نخستین شعله‌های آتش تا ظرافت نخستین زیورآلات انسانی را در دل خود حفظ کرده، اکنون به‌عنوان نمادی از پیوستگی تاریخ، فرهنگ و تکامل بشر در سطح جهانی شناخته می‌شود، نمادی که شکاف‌های تاریخیِ ناشناخته را پر کرده و پلی میان آسیا، اروپا و آفریقا در مسیر مهاجرت انسان هوشمند ساخته است.
این دستاورد بی‌نظیر، فرصتی تاریخی برای لرستان و خرم‌آباد فراهم کرده است تا با تکیه بر ظرفیت‌های علمی، فرهنگی و طبیعی دره، زیرساخت‌های گردشگری خود را توسعه داده و مسیر جدیدی برای سرمایه‌گذاری، اشتغال‌زایی و تبادل فرهنگی بگشاید.
اکنون که دره خرم‌آباد از دل تاریخ برخاسته و بر تارک جهانی نشسته است، وظیفه همگان است که با همدلی، خرد جمعی و برنامه‌ریزی هوشمند از این سرمایه بی‌همتا پاسداری کنند و آن را به نقطه‌ای درخشان در نقشه فرهنگی جهان تبدیل سازند.
منبع خبر : ایمنا
