بر اساس تازه ترین آمارهای رسمی، تراز تجاری یا صادرات خالص، در طول ۱۲ ماه سال گذشته مثبت و ارزش دلاری صادرات از واردات بیشتر بود. گزارش های رسمی گمرک می گوید در سالی که گذشت، در مجموع ۴۲میلیارد و ۴۱۵میلیون دلار انواع کالا صادر و ۴۱میلیارد و ۴۹۹میلیون دلار نیز وارد کشور شد. بنابراین، برای اولین بار در طول تاریخِ تجارت خارجی کشورمان، یکی از مهم ترین اهداف تجاری- بازرگانی ایران تحقق یافت و صادرات بر واردات پیشی گرفت. در این میان، مبادله کالاهای غیرنفتی نیز مشمول همین قاعده مطلوب شد.
کاهش واردات کالاهای مشابه تولید داخل و نیز کالاهای غیرضروری یکی از مهمترین دستورهای کار در جهت عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی است که از هدر رفتن منابع مالی جلوگیری می کند و توان تولید داخل را بالا می برد. از این رو، دولت یازدهم این نسخه اقتصادی مورد تاکیدِ رهبری را به اجرا رساند و پارسال توانست تراز تجاری کشور را مثبت کند.
**نکته به نکته از بازرگانی سالی که گذشت
براساس گزارش های رسمی گمرک ایران، آمار صادرات در سال گذشته به ۹۳٫۵۲۰ هزار تُن و به ارزش ۴۲٫۴۱۵ میلیارد دلار رسید. در مقابل، آمار واردات در سال ۱۳۹۴خورشیدی ۳۵٫۰۷۰ هزار تُن و ارزش آن ۴۱٫۴۹۹ میلیارد دلار بود. اقلام صادراتی در سال ۱۳۹۳ خورشیدی ۱۰۰٫۷۵۸ هزار تُن وزن و ۵۰٫۵۶۱ میلیون ارزش دلاری داشت. در همین سال، میزان وزنی واردات ۴۳٫۰۱۶ هزار تُن به ارزش ۵۳٫۵۶۹ میلیون دلار بود.
هر چند صادراتِ پارسال در بخش وزنی نسبت به سال ۱۳۹۳ کاهش بیش از هفت درصدی و از نظر دلاری کاهش بیش از ۱۶ درصدی را نشان می دهد اما رشد منفی در واردات نمایانگر عددی بزرگتر است به طوری که در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳، واردات از لحاظ وزنی نزدیک به ۱۸٫۵ و از لحاظ ارزش دلار هم بیش از ۲۲٫۵ کاهش داشت.
به باور بسیاری از ناظران، این آمار هر چند نشان از نوعی کاهش عمومی میزان تجارت ایران با جهان دارد اما در مجموع نمایانگر قرار گرفتن بابِ اقتصاد کشور روی پاشنه درست است. برخی کارشناسان می گویند بخشی از کالاهایی که می توانست عدد صادرات پارسال را بزرگتر کند جایگزین کالاهای وارداتی شده و در چرخه مصرف داخلی قرار گرفته است که این به معنای درونزاتر شدن اقتصاد ایران است.
**مقاصد کالاهای ایرانی
عمده صادرات ۴۲٫۴۱۵ میلیارد دلاری ایران در سال گذشته به پنج کشور چین به ارزش ۷٫۲۲ میلیارد دلار و سهم ۲۰ درصدی از کل صادرات کشور، عراق به ارزش ۶٫۲۰۴ میلیارد دلار و سهم بیش از ۱۷ درصدی از کل صادرات، امارات متحده عربی به ارزش ۴٫۹۲۲ میلیارد دلار و سهم نزدیک به ۱۴از کل صادرات (با افزایش ۲۱ درصدی نسبت به سال ۹۳)، افغانستان به ارزش ۲٫۵۷۳ میلیارد دلار و سهم ۷٫۲۰ درصدی در کل صادرات (با افزایش ۳ درصدی نسبت به سال ۹۳) و هند به ارزش ۲٫۵۲۹ میلیارد دلار و سهم ۷ درصدی از کل صادرات کشور بوده است.
این پنج کشور مهم ترین مقاصد صادرات ایران و مهم ترین بازارهای کشورمان در تجارت جهانی محسوب می شود که میزان صادرات به برخی از این کشورها چه از نظر وزنی و چه از لحاظ ارزش دلاری رشد قابل توجهی نسبت سال ۹۳ داشته است.
** وضعیت واردات ایران
عمده واردات ایران از پنج کشور چین، امارات متحد عربی، کره جنوبی، ترکیه و سوییس انجام شده که در مجموع واردات از این مبادی و سایر کشور در سال گذشته نسبت به سال ۹۳ از لحاظ وزنی ۱۸ درصد و در ارزش دلاری بیش از ۲۲٫۵ درصد کاهش یافته است. همچنین طبق گزارش رسمی گمرک ایران، متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در سال ۱۳۹۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن یعنی سال ۹۳ کاهش ۴٫۹۸ درصدی در ارزش دلاری داشته است.
همچنین از نکته های مهم تجارت خارجی کشور در سال گذشته، افزون بر کاهش ۵۰ درصدی واردات خودرو، کاهش ۲۳ درصدی سهم چین از کالاهای صادراتی ایران و کاهش ۱۸ درصدی واردات کالای چینی به کشورمان بوده است.
در سال گذشته هیچ یک از اقلام عمده ای که به کشور وارد شده از کالاهای لوکس و مشابه تولید داخل نبوده و در زمره کالاهایی قرار داشته که هنوز ایران در تولید آنها به خودکفایی نرسیده است. اقلام عمده وارداتی در سال گذشته شامل ذرت دامی به سهم ارزشی ۳٫۳۹ درصد از واردات، گندم خوراکی با سهم ارزشی ۲٫۰۹ درصد از واردات و لوبیای سویا با سهم ارزشی ۱٫۷۵ درصد از واردات و برنج با سهم ارزشی ۱٫۶۴ درصد از واردات بوده است و همانطور که گفته شد تولید داخل در هیچ یک از کالاهای وارد شده به خودکفایی نرسیده است؛ کالاهایی که با برنامه ریزی درست در زمینه کشاورزی و بهره گیری از فناوری های نوین می توان در تولید آن به خودکفایی رسید.
**تحلیل وضعیت تجارت ایران با جهان
با توجه به اینکه در سال گذشته هم صادرات و هم واردات غیرنفتی در همسنجی با مدت مشابه سال قبل از آن یعنی سال ۹۳ کاهش یافته، عده ای می گویند آمار کاهش حجم تجارت ایران نشانگر ناکامی در زمینه بازرگانی و همکاری های اقتصادی خارجی کشور است. این در حالی است که تحلیل های کارشناسانه در این زمینه بیشتر حاکی از قرار گرفتن روابط اقتصادی و تجاری ایران در مسیر درست و زیرسازی صحیح این روابط با جهان است و درونزاتر شدنِ اقتصاد بر مدار ایده اقتصاد مقاومتی را نشان می دهد.
از نگاه برخی دیگر از کارشناسان، از مهمترین عوامل کاهش میزان تجارت خارجی ایران در سال گذشته، انتظار بازار برای اجرای برجام و گشایش روابط اقتصادی کشورمان با جهان بوده است.
رفت و آمدهای پی در پی هیات های اقتصادی و تجاری دولت ها و فعالان بخش خصوصی خارجی اعم از اروپایی ها و آسیایی ها در سال گذشته و همچنین سفر پربار هیات دولت ایران به همراه تیم اقتصادی به اروپا نشان از این دارد که دنیا آماده تعامل با ایران و افزایش مناسبات تجاری است و با لغو تحریم ها و برقراری سوییفت به طور قطع رشد قابل توجهی در تجارت با دنیا خواهیم داشت که باعث افزایش تولید و اشتغالزایی در کشورمان می شود؛ هدفی که در سیاست های اقتصاد مقاومتی تاکید زیادی بر آن صورت گرفته است اما باید از مسیر ایجاد یک اقتصاد قوی و درونزا در داخل به دست آید.
م:ایرنا
