این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۵خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.
***بی احتیاطی و خسارت ۲ میلیارد دلاری
رای تازه دیوان عالی آمریکا مبنی بر اختصاص نزدیک به ۲ میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران به خانواده های قربانیان انفجار بیروت در سال ۱۹۸۳ میلادی، که به دستاویزی تازه برای حمله به دولت و برجام تبدیل شده است در روزنامه های امروز ریشه یابی شد.
روزنامه «شرق» در گزارش خود نوشت: اجرای پرداخت دو میلیارددلار غرامت از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در آمریکا به تازگی دستاویزی برای مخالفان دولت شده تا نشان دهند برجام نتوانسته موفقیت‌آمیز باشد. ادعای ارتباط بلوکه‌شدن دو میلیارد دلار دارایی ایران از همان ابتدا توسط مقامات ارشد دولت و بانک مرکزی رد شد. دیروز ولی‌اله سیف برگی دیگر از این ماجرا را رو کرد که نشان می‌دهد باز هم پای دولت احمدی‌نژاد در میان است.
به نوشته این روزنامه، رییس کل بانک مرکزی در واکنش به توقیف بیش از ۲ میلیارددلار از دارایی‌های کشورمان با حکم دیوان‌عالی آمریکا به بهانه واهی مشارکت ایران در انفجار پایگاه تفنگداران دریایی آن کشور در بیروت، گفت: متاسفانه در دولت گذشته، هنگام خرید اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری‌های دلاری، سهل‌انگاری شده و دقت کافی و احتیاط‌های لازم صورت نگرفته است. متاسفانه در دولت گذشته با وجود هشدارهای دلسوزانه کارشناسان و مدیران بانک مرکزی مبنی بر پرهیز از سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار دلاری و اینکه این رفع ممنوعیت دائمی نیست، این اوراق را خریداری کردند و این‌گونه زمینه تضییع حقوق ملت ایران را پدید آوردند.
روزنامه «قانون» هم در گزارشی با اشاره به اظهارات تازه «اسحاق جهانگیری» مبنی بر اینکه «در دولت پیشین تصمیم گرفته شد بخشی از منابع بانک مرکزی در اروپا مدیریت شود. با بی تدبیری کامل دو میلیارد دلار اوراق آمریکایی خریداری شد و در بانک های اروپایی نگهداری شد» و با اشاره به اظهارات «ولی الله سیف» رییس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه « اگرآن اوراق بهادار دلاری در آن زمان با کارگزاری آمریکایی ها خریداری نمی شد، وجهی وجود نداشت که اکنون توقیف شود» آورد: درحالی که رسانه های اصولگرا(به ویژه چند خبرگزاری) با فرار به جلو سعی در رفع اتهام از دولت قبل داشتند، مشخص شده که سهل انگاری «مشکوک» دولت قبل در خرید اوراق قرضه در آمریکا منجر به این شد که آمریکا به راحتی پول ایران را تصاحب کند. سئوال اینجاست: چرا اوراق قرضه دلاری از طریق بانک های آمریکایی خریداری شد و با وجود خطرهای آشکار به طرز بسیار «مشکوک» و «سئوال برانگیزی» بی توجهی شد تا آمریکا بتواند با یک حکم قضایی آنها را تصاحب کند؟
این روزنامه در ادامه نوشت: حکم ناعادلانه دادگاه آمریکا از سوی رسانه‌های خاص به طور ویژه بازتاب داده شد و در «مصاحبه‌های زنجیره‌ای» دولت به توپ بسته شد. اما هیچ کدام از مصاحبه کنندگان و مصاحبه شوندگان اعلام نکردند که این حکم در چه زمانی صادر شده بود و محصول مدیریت چه کسانی در سیاست خارجی است. در خباثت آمریکایی‌ها هیچ تردیدی نباید به خودمان راه بدهیم. آمریکایی که اسناد ۲۸ صفحه‌ای ارتباط عربستان با حمله ۱۱ سپتامبر را پانزده‌سال است تعمدا منتشر نمی‌کند، اما به دلایل واهی دست در جیب ملت ایران کرده و از آن دزدی می‌کند. اما در اینجا روی سخن با موج سواران داخلی است که در دولت معجزه هزاره سوم، قرص «سکوت» خورده بودند و جزکف و سوت زدن برای مدل سیاست‌خارجی او کار دیگری بلد نبودند، اما امروز حتی نگفتند که «این دولت قبل بود که در یک کشور متخاصم (بخوانید آمریکا) میلیاردها دلار سرمایه گذاری کرده است.
روزنامه «ابتکار» هم در سرمقاله خود نوشت: رادیکال ها می دوند و رادیکالیسم در فضای پسابرجام جولان می دهد. هرچه در چنته دارند به میدان می آورند تا از شیرینی آن فتح بکاهند و آخرین نمونه، این برداشت ۲ میلیارد دلاری از حساب دارایی های بلوکه شده ایران به اشارت دیوان عالی ایالات متحده.
ابتکار در ادامه آورد: به امیدواران و دل بستگان به صلاح و اصلاح که دیده نگران به این تندوری ها دوخته اند اما باید مژده داد که درخت این توافق، نیرومندتر از آن است که به بادهایی از این دست بلرزد. برجام، به روزگار خود آمده است. محصول خردمندی جماعتی از هر دو سو بوده و مجموعه ای از لازم و ملزوم ها، جمع آمده اند تا آن را بسازند و ساخته اند. بعید است که رادیکال ها با هرچه در توان دارند بتوانند بنیان آن را بلرزانند. خراش انداختن و زخمکی زدن بر آن البته بعید نیست. اما بار برجام بر شانه های دو ملت استوار است و دستاورد کوشش صلح طلبان و اصلاح گران است و در آن منافع همگان درج است. منافع همگان، البته به غیر آنان که منافع خویش را و خویشان را به منافع ملتی ترجیح می دهند و پیشه شان، به هم ریختن هر نظمی است. چرا که در نابه سامانی و ناهمزبانی ها، کسبی دارند و فایده ای می برند.
روزنامه های منتقد دولت چون «کیهان» و «جوان» اما مانند روزهای گذشته بر برجام تاختند و از نقض تعهدات طرف غربی سخن راندند.
روزنامه جوان در گزارش نخست خود با عنوان «پاسکاری برجام بین آمریکا و اروپا» نوشت: در شرایطی که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تهران از امریکا خواسته بود تا موانع اجرای برجام را برطرف کند و گفته بود که مفاد حقوقی در مقایسه با گذشته کاملا متفاوت است و هیچ دلیلی وجود ندارد که بانک های اروپایی به ایران نیایند. با این حال جان کری، وزیر خارجه امریکا با رد ادعای کارشکنی واشنگتن در مسیر اجرای برجام، توپ را در زمین اروپایی ها انداخت و گفت که برای معامله با ایران هیچ مشکلی وجود ندارد. بانک ها و مؤسسات ملی بین المللی نباید از بحث تحریم ها هراسی داشته باشند چون دیگر تحریمی وجود ندارد.
***ظریف در نیویورک، عراقچی در وین
دیدار و گفت و گوی «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان با «جان کری» در نیویورک برای تسهیل در اجرای تعهدات صورت گرفته در برجام و برگزاری سومین کمیسیون مشترک ایران و ۱+۵ درباره برجام در وین با حضور «سیدعباس عراقچی» در روز جمعه یکی از مهمترین سوژه های خبری- تحلیلی روزنامه های امروز بود. خطاب جان کری به بانک های خارجی مبنی بر اینکه «از معامله با ایران نترسید» و امضای قرارداد فروش آب سنگین ایران به آمریکا در سومین کمیسیون مشترک برجام مهمترین موضوع های مورد توجه روزنامه های امروز بود.
روزنامه «اعتماد» در گزارش خود آورد: چند و چون لغو تحریم‌های ایران در سایه برجام تنها دستور کار روی میز جان کری و جواد ظریف در هتل پلاس نیویورک نبود که در کوبرگ وین هم معاونان وزیر امور خارجه و تیم کارشناسی ایران به ریاست حمید بعیدی‌نژاد، سوژه سومین کمیسیون مشترک بررسی اجرای برجام را اجرای برجام اعلام کردند. پس از نشست روز جمعه، سیدعباس عراقچی چند دیدار دوجانبه با همتاهای خود در ١+۵ را در کوبرگ پیش برد و پس از پایان این جلسات بود که هلگا اشمید، معاون هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا از توافق کشورهای اروپایی برای اطمینان‌دهی به نهادهای اقتصادی برای لغو تحریم‌های ایران خبر داد.
روزنامه «جهان اقتصاد» هم در یادداشتی با اشاره به سفر ظریف به نیویورک و تکاپوی دیپلماتیک عراقچی در وین نوشت: دیپلماتیک ترین دولت تاریخ جمهوری اسلامی است. در هیچ یک از دولت های پس از انقلاب اسلامی دیپلمات ها از چنین نفوذ گسترده و حضور قدرتمندی برخوردار نبوده اند. دلیل چنین پدیده ای را نخست باید در ماموریت ویژه این دولت برای پایان دادن به بحران پرونده هســته ای جستجو کرد. وعده ای که مهم ترین شــعار انتخاباتی حسن روحانی بود و در پیروزی قاطع او در انتخابات ریاســت جمهوری سال ۹۲ نقشی قاطع داشت.
در ادامه می خوانیم: حصول توافق هسته ای میان ایران و ۵+۱ تنها یک مرحله از فرآیند طولانی تنش زدایی میان ایران و غرب است و اجرای برجام راه دشواری است که نیــاز به تداوم مذاکره و گفتگوهــای دیپلماتیک دارد. این البته مســئله ای غافلگیر کننده ای برای دولت حســن روحانی نبود. درست بعد از به انجام رسیدن برجام، و در پی سوالات متعدد خبرنگاران و اصحاب رسانه های گروهی در مورد گام بعدی در بهبود رابطه ایران و آمریکا، مقامات دولت به این پاســخ بسنده می کردنــد که دولت ترجیح می دهد روی اجرای برجام تمرکز کند. پاسخی محافظه کارانه که نشان از پیش بینی دولت از وجود برخی موانع داشت. با این حال به نظر می رسد که این موانع بیش از پیش بینی های معمول دولت روحانی بوده است. گره خوردن کار مبادلات بانکی ایــران به دلیل پرهیــز ترس آلود بانک هــای اروپایی مقامات دولتی را به تحرک بیشــتر واداشته است. بعد از آن که ســیف رئیس بانک مرکزی در نیویورک به شدت از عدم عمل طــرف آمریکایی به تعهداتش انتقاد کرد. جواد ظریف هم در دیدار با موگرینی از لزوم ملموس شدن دستاوردهای برجــام برای مردم ایران ســخن گفت، امری کــه تلویحا به لزوم رفع هر چه ســریعتر موانع برای اتصال اقتصاد ایران و جهان اشاره داشت. با این حال به نظر می رسد که مشکلات اجرایی برجــام دیپلمات های دولت روحانــی را به تحرک گسترده تری برای حل آن واداشته است.
روزنامه «آرمان» هم در یادداشتی با اشاره به اینکه همگرایی تهران و واشنگتن درجهت حل وفصل موضوعات باقی مانده در راستای اجرایی کردن تعهدات صورت گرفته است، آورد: هم‌اکنون قبل ازگذشت یک فصل ازاجرایی شدن برجام،آنان می‌خواهند که تمامی پیامدهای ناشی از تحریم‌ها در این بالغ بر سه دهه بیشتر به فوریت از جامعه ایران خارج شود. به نظر می‌رسد این درخواست تا حدود زیادی موجب شده که کشورمان وزیرامورخارجه اش را مامور کند تا زمینه تسریع بخشی برروند اجرای تعهدات بین‌المللی نسبت به ایران را بعد از برجام دنبال کند. دیدارظریف وکری درآمریکا را باید دراین معنا تجزیه وتحلیل کرد. دیدارآنها و فقدان گزارش عملیاتی ازسوی آنان به رسانه را باید در این راستا مورد ارزیابی قرار داد. چون نشست کاری برمبنای بحث و گفت‌وگو در جهت اجرای تعهدات متقابل ارزیابی می‌شود. لذا باید گفت این معنا تاحدود زیادی نمایانگر آن است که جلسه ظریف و کری ادامه خواهد یافت و شاید بتوان اثرات و نتیجه این مذاکرات را در حوزه عمل به تعهدات سازمان‌های بین‌المللی درجهت کاهش فشار ناشی از تحریم‌های قبلی نسبت به ایران ردیابی کنیم.
روزنامه «اطلاعات» هم در یادداشتی در مورد قرارداد فروش آب سنگین به آمریکا آورد: این برای اولین بار در تاریخ سیاسی ایران و آمریکا ست که یک قرارداد رسمی‌همکاری (در چارچوب برجام) امضاء می‌شود. علاوه بر آن، این قرار داد بعد از همکاری در حوزه هواپیمایی برای اولین بار در حوزه انرژی هسته‌ای در حالی که برای بیش از یک دهه آمریکا با فعالیت‌‌های هسته‌ای ایران مخالفت می‌کرد، امضاء می‌شود. ارزش این قرارداد ۸ میلیون و ۶۰۰هزار دلار و قرار است این محموله آب سنگین این هفته تحویل طرف آمریکایی داده شود.
***بازتاب متفاوت سخنان روحانی
سخنان تازه «حسن روحانی» رییس جمهوری در دومین سمینار بین‌المللی محیط زیست، دین و فرهنگ در روزنامه های امروز بازتاب متفاوت و زیادی داشت.
بسیاری از روزنامه ها چون «افکار»، ابتکار و اطلاعات بخشی از سخنان روحانی را مبنی بر اینکه «نخستین ندای گفت و گوی تمدن ها، تعامل ادیان و جهان عاری از خشونت از ایران برخاست» برجسته کردند.
روزنامه اعتماد هم در گزارش خود در این مورد نوشت: روسای جمهوری از دولت‌های اصلاحات و اعتدال، کارنامه‌ای درخشان از خود در جامعه جهانی به جای گذاشته‌اند. کارنامه‌ای که نام ایران را به عنوان منادی گفت‌وگوی تمدن‌ها و جهان عاری از خشونت به ثبت رساند تا حسن روحانی آن را در میان خوشحالی‌های امروزش جای دهد. رییس‌جمهور با افتخار از دو شعار سال‌های گذشته ایرانیان یاد می‌کند. گفت‌وگوی تمدن‌هایی که همتای او در دولت اصلاحات، از تریبون ملل متحد اعلام کرد تا در سال‌هایی که نظریه جنگ تمدن‌ها بر سر زبان‌ها بود، ٢٠١١ را به نام خود رقم زند و جهان عاری از خشونت، که خود فریاد آن را در نخستین حضور در مجمع سالانه ملل متحد سر داد.
برخی روزنامه ها چون «اقتصاد پویا» و «تعادل» هم بخش دیگری از سخنان روحانی در مورد ضرورت توجه به محیط زیست در راستای نیل به توسعه پایدار را در عنوان گزارش های خود برجسته کردند.
برخی دیگر از روزنامه ها چون «رسالت»، «شهروند» و «جهان صنعت» هم از زبان روحانی در تیتر گزارش مرتبط خود نوشتند: اگر ایران نبود با دولت تروریستی داعش مواجه بودیم.
