لحظات ناب نیایش در اماکن مذهبی کردستان؛ از بارگاه خواهر امام رضا(ع) تا قرآن نگل
به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از کردستان، مردم اهل سنت استان کردستان سال‌ها است که افتخار میزبانی از بقاع متبرکه امامزادگان و قرآن‌های تاریخی را دارند و وجود ۷۴ بقعه متبرکه که ۳۴ بقعه آن امامزاده و مابقی اصحاب پیامبر (ص)، علما و بزرگان دینی هستند و هفت قرآن تاریخی در نقاط مختلف این استان، خود گواهی بر این مدعا است.
اماکن مذهبی به واسطه وجود برترین مخلوقات خداوند، بهترین مکان برای راز و نیاز با پروردگار و اتصال به خالق هستند و طرفداران خاص خود را دارد.
از این حیث، استان کردستان یک استان غنی در حوزه گردشگری مذهبی است و می‌تواند سالانه گردشگران بسیاری را به سمت خود جلب کند، اما آنگونه که باید این ظرفیت تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.
امسال که ماه ضیافت الهی و بهار قرآن و طبیعت با یکدیگر همزمان شده، بهترین فرصت برای گردش در دل جاذبه‌های گردشگری استان کردستان و در کنار آن، بهره گرفتن از فضای معنوی اماکن مذهبی این استان است.
امامزاده هاجر خاتون سنندج
شاید در سایر نقاط کشورمان، کمتر کسی اطلاع داشته باشد که خاک استان کردستان نیز متبرک به وجود بانویی از نسل آفتاب است که او را «هاجر خاتون» می‌نامند، خواهر امام رضا (ع) و فرزند امام موسی کاظم (ع) که بارگاه او امروز همچون نگینی در شهر سنندج می‌درخشد.
اهالی کردستان اگر دلتنگ آن امام هشتم و ضامن آهو شوند، مامن و ملجا بهتر دیگری جز خواهرش بی‌بی هاجر خاتون را سراغ ندارند که به آن پناه ببرند، از این روست که آرامگاه این بانوی بزرگوار امروز مکانی برای گرد هم آمدن دوستداران خاندان عصمت و طهارت است.
بارگاه امامزاده هاجر خاتون در خیابان صلاح‌الدین ایوبی در محله قدیمی سرتپوله سنندج واقع شده است که خود بازار سرتپوله نیز از جاهای دیدنی سنندج محسوب می‌شود و همواره گردشگران و بازدیدکنندگان مقبره بی بی هاجر خاتون بعد از زیارت ایشان می‌توانند در بازار نیز حضور یابند.
زیارتگاه این امامزاده به صورت مجموعه‌ای شامل سه حیاط با فضاهای مجاور، مقبره، مسجد و آرامگاه مشایخ و بزرگان سنندج است و در معماری آن از گچ‌بری، آینه‌کاری، نقوش پی‌درپی گل و گیاه و ایوان ستون‌دار در سمت جنوبی بنا استفاده شده است.
براساس روایات موجود، این امامزاده در مسیر سفر علی بن موسی الرضا به خراسان در کردستان درگذشت و در این مکان به خاک سپرده شد.
مسجد و مقبره هاجر خاتون با شماره ۲۷۷۰ در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
امامزاده پیرمحمد سنندج
گنبد مخروطی شکل فیروزه‌ای رنگی در بالای تپه‌ای از شهر سنندج وجود دارد که از همه نقاط شهر دیده می‌شود و آن متعلق است به امامزاده «محمدبن عمر یحیی» مشهور به «پیرمحمد».
بقعه متبرک امامزاده پیرمحمد در خیابان گلشن شهر سنندج واقع شده است که به شکل یه مسجد درآمده و ضریح امامزاده نیز در داخل صحن اصلی آن دیده می‌شود.
داخل صحن اصلی، محل عبادت و اقامه نماز جماعت است و مراسم مولودی و قرائت قرآن نیز در آن برگزار می‌شود.
بنا بر روایات موجود، امامزاده پیرمحمد فرزند امامزاده پیرعمر است که مرقد او نیز در داخل شهر سنندج واقع شده است.
امامزاده پیرعمر سنندج
مرقد امامزاده پیرعمر از دیگر مکان‌های مذهبی شهر سنندج محسوب شده که در خیابان امام خمینی (ره) این شهر واقع شده است.
این مجموعه از مقبره، مسجد، آرامگاه خاندان بزرگان و مشاهیر سنندج و فضاهای اطراف تشکیل می‌شود که از سه فضای گنبددار آن، دو قسمت به عنوان زیارتگاه و بخش دیگر به عنوان مسجد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از ویژگی‌های معماری این مجموعه می‌توان به تزئینات آجری، آینه‌کاری، ارسی‌های بسیار زیبا و چشم‌نواز، گچ‌بری و خط بنایی در حاشیه گنبد آن اشاره کرد.
مردم متدین استان کردستان هر هفته به ویژه روزهای پنجشنبه و جمعه در جوار مرقد امامزاده پیرعمر به اجرای برنامه‌های دینی از جمله ختم قرآن کریم، مولودی خوانی و پخش نذورات اقدام می‌کنند.
بقعه متبرکه امامزاده پیرعمر نیز به شماره ۲۶۱۵ در فهرست آثار تاریخی و ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
امامزاده سید جلال‌الدین باباگرگر قروه
بقعه امامزاده «سیدجلال‌الدین بن موسی الرضا» (ع) که به «باوه گرگر» نیز مشهور است، در روستایی به نام بابا گرگر و در ۲۸ کیلومتری شمال شرق شهرستان قروه استان کردستان واقع شده است.
بنای مقبره بر روی صخره سنگی حاصل از آب‌ها و گازهای معدنی ساخته شده است که توسط چهار طبقه از سنگ‌های مارن تزئین شده و حدود ۱۷ پلکان به ورودی آن راه می‌یابد.
ورودی بنا شبستانی است که به صورت دیوارچینی از خشت و قلوه سنگ ساخته شده و پوشش چوبی دارد. ضریح از جنس آب طلا دور قبر امامزاده نصب شده و بر روی قبر آن نیز سنگ قبری است که اشاره به نام و نسب امامزاده سید جلال‌الدین دارد.
تمام جدار خارجی بقعه، با کاشی‌های مختلف و به رنگ لاجوردی، در زمینه گل و بوته و با آیات قرآن و ادعیه تزئین شده و جلوه خاصی به آرامگاه داده است.
در این محل چشمه‌های آهک ساز فراوان، برجستگی‌هایی را به وجود آورده‌اند که مشهورترین آنها «اژدها» نام دارد. عارضه طبیعی مشهور به «سنگ اژدها» با ۳۰۰ متر طول در ضلع جنوبی بنای امامزاده قرار گرفته و شکلی شبیه به حیوانات عظیم الجثه ماقبل تاریخ دارد.
این بنای مقدس هم در سال ۱۳۷۹ طی شماره ۳۴۸۶ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
امامزاده عقیل حسن‌آباد یاسوکند
بقعه امامزاده عقیل در شهر حسن‌آباد یاسوکند، از توابع شهرستان بیجار در استان کردستان قرار دارد.
بنای امامزاده عقیل از قدیمی‌ترین آثار معماری کردستان در دوره اسلامی است و احتمالاً به دوره سلجوقی تعلق دارد.
امامزاده عقیل حسن آباد یاسوکند نماد فرهنگی و مذهبی شهرستان بیجار بوده که بنای آن در یک محوطه قدیمی وسیع قرار گرفته و آثار سفالینه‌هایی از دوره سلجوقی و ایلخانی در این منطقه به جای مانده است.
این مکان تاریخی در ۱۲ مهر ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۳۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دیگر امامزادگان شاخص استان کردستان می‌توان به امامزادگان هاجر و سارا (س) و امامزاده جعفر (ع) در شهرستان قروه و امامزادگان ابراهیم، اسماعیل و محمد (ع) و بقعه متبرکه شیخ فاضل گروس در شهرستان بیجار اشاره کرد که هر ساله میزبان زائران در مناسبت‌های مختلف سال هستند.
وجود هفت قرآن تاریخی در نقاط مختلف استان کردستان نیز یکی دیگر از ظرفیت‌های گردشگری مذهبی در این استان محسوب می‌شود که لحظات نابی را برای دلدادگان کلام وحی رقم می‌زند.
قرآن نگل سنندج
قرآن نگل، یکی از مشهورترین قرآن‌های موجود در ایران و از ارزشمندترین گنجینه‌های استان کردستان است که در روستای نگل در ۶۵ کیلومتری شهر سنندج و در مسیر جاده قدیم سنندج – مریوان قرار گرفته است.
طول این قرآن بزرگ ۳۸ سانتی‌متر و عرض آن ۲۱ سانتی‌متر است که با خط کوفی بر کاغذ ضخیم و قهوه‌ای رنگی نوشته شده و به علت تشابهش با پوست، در بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است.
این قرآن تاریخی آنگونه که آمده، به دست خلیفه سوم نوشته شده و یکی از چهار قرآن تاریخی بوده که به چهار نقطه جهان فرستاده شده است.
درباره پیدایش قرآن نگل می‌گویند که در زمان گذشته، چوپانی در این منطقه سرگرم چرای گوسفندان بوده است که ناگهان گل بسیار زیبایی، توجه او را به خود جلب می‌کند. وقتی گل را از زمین بیرون می‌آورد، چاله‌ای پدید می‌آید و صندوقچه‌ای می‌بیند. چوپان که به تنهایی نمی‌تواند صندوقچه را بیرون آورد، اهالی روستا را خبر می‌کند. مردم، صندوقچه را بیرون می‌آورند و می‌بینند قرآن بزرگی در آن صندوقچه وجود دارد. چون این قرآن در اثر توجه چوپان به گلی زیبا، کشف شده بود، این محل به «نوگل» معروف شد و مردم، مسجدی به نام «مسجد نوگل» را بنا کردند که به مرور زمان به «مسجد نگل» شهرت یافت.
قرآن نگل، جایگاه بسیار رفیعی در بین مردم استان کردستان داشته و مردم این استان اعتقاد زیادی به مشکل گشا بودن این قرآن دارند و حاجتشان را در این مکان از خداوند طلب می‌کنند. سالانه هزاران نفر از گردشگران داخلی و خارجی به روستای نگل سفر کرده و از این اثر تاریخی و معنوی بازدید می‌کنند.
قرآن کانی مشکان سنندج
قرآن تاریخی «کانی مشکان» در مسجد روستایی با همین نام در ۱۱ کیلومتری شهر سنندج واقع شده است که قدمت آن ۷۰۰ سال بوده و زمان کتابت آن دوره به تیموریان بر می‌گردد.
نوع خط این قرآن، نسخ و تعداد صفحات آن ۳۱۳ ورق است که دارای جلد چرم و اوراق کاغذی بوده و در ابعاد ۳۹.۳ در ۲۸.۸ سانتی‌متر نوشته شده است.
تزئینات قرآن ساده و فاقد تذهیب کاری است و تنها سطرهای اول، هشتم و پانزدهم، طلایی نوشته شده و آخر سوره‌ها نیز دارای تذهیب ساده به شکل گل‌های طلایی هشت پر است.
قرآن کانی مشکان نیز به شماره «۲۵۲» در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.
قرآن هفتاش بانه
قرآن تاریخی هفتاش در روستای هفتاش بخش ننور شهرستان بانه در استان کردستان واقع شده که دارای ۳۲۲ سال قدمت و یادگار عهد صفویه است.
این قرآن دارای ۱۵ جزء است و ۱۵ جزء دیگر، بنا بر روایات محلی در نسخه‌ای جداگانه در کتابخانه‌ای در کشور عراق دچار حریق شده و از بین رفته است.
جنس اوراق قرآن تاریخی هفتاش، کاغذ و جنس جلد آن چرم بوده و دارای تزئینات جدول کشی ساده در صفحات آغازین است.
نسخه خطی قرآن روستای هفتاش یکی از باارزش‌ترین نسخ قدیمی شهرستان بانه بوده که سالیان متمادی در مسجد روستا نگهداری می‌شود.
قرآن نجنه علیا بانه
قرآن تاریخی روستای نجنه علیای شهرستان بانه شامل ۳۰ جز کامل است که توسط فردی بنام مراد بن یوسف‌بن‌عیسی مشهور به فقیه مراد در سال ۹۷۸ هجری قمری به خط نسخ به رشته تحریر در آمده است.
این قرآن دارای ۳۱۶ برگ بوده که به ابعاد ۲۱.۵ در ۳۰.۲ نوشته شده و جنس جلد آن چرم و اوراق آن کاغذی است که در تزئینات این اثر تاریخی از رنگ قرمز برای سر سوره‌ها استفاده شده است. قرآن تاریخی روستای نجنه علیا نیز در مسجد روستا نگهداری می‌شود.
قرآن سلین سروآباد
قرآن تاریخی روستای سلین از توابع منطقه هورامان شهرستان سروآباد به جامانده از قرن هشتم هجری است که در زمان حکومت غیب‌الله بیگی حاکم منطقه هورامان توسط این پادشاه در غاری در روستای سلین کتابت شده است.
خط به کار گرفته شده در کتابت این قرآن قدیمی، ریحان نام دارد و در بعضی از سر سوره‌ها از خط ثلث کوفی استفاده شده و ابعاد آن در طول ۴۲.۲ سانتی‌متر و در عرض ۳۱.۵ سانتی‌متر است.
این قرآن که احتمالاً مربوط به حدود ۷۰۰ سال قبل در دوره تیموریان است، با توجه به قدمت بالای آن دچار آسیب زیادی شده بود که در سال ۱۳۹۴ مرمت شد.
قرآن کاشتر کامیاران
قرآن تاریخی کاشتر در روستای کاشتر شهرستان کامیاران واقع شده که از نظر شیوه نگارش دارای زیبایی منحصر به‌فردی بوده و هیچ قرآن دیگری در سطح استان کردستان به این زیبایی خطاطی و تذهیب نشده است.
قدمت این قرآن بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ سال تخمین زده شده است که احتمالاً مربوط به اوایل دوره قاجار بوده اما تاریخ نگارش آن به صورت دقیق نامعلوم است.
این قرآن در طول ۳۵ سانتی‌متر و عرض ۲۴ سانتی‌متر نوشته شده که جنس اوراق آن کاغذ دست ساز و جنس جلد قرآن گالینگور سبز رنگ است.
در این قرآن جهت زیبایی، عناوین سوره‌ها و بعضی علامت‌ها با رنگ قرمز نوشته شده است و در انتهای قسمتی از آیات اشکال گل مانندی رسم شده است.
این قرآن تاریخی با خط نسخ نگاشته شده و ترجمه با خط نستعلیق بوده که با زیبایی خاصی نوشته شده است.
قرآن شوی بانه
قرآن تاریخی روستای شوی بانه یکی از نفیس‌ترین قرآن‌های سطح استان کردستان بوده که به خط ابراهیم بن محمد بن ابراهیم در سال ۱۱۹۹ ه. ق و به خط نسخ کتابت شده است.
این قرآن مربوط به دوره زندیه بوده که در ۳۴۴ صفحه و ابعاد و اندازه طولی ۳۲ سانتی‌متر در عرض ۲۳.۸ سانتی‌متر نوشته شده است.
این قرآن فاقد تزئینات بوده و فقط سرسوره‌ها و نشان پایان آیات به رنگ قرمز است که از جز شانزدهم به بعد با خطی بسیار زیبا نگارش شده است.
محل نگهداری این قرآن تاریخی هم مسجد روستای شوی بانه بوده و مالکیت آن وقفی است.
به گزارش سرمایه گستران، هر سال در ایام نوروز در بقاع متبرکه استان طرح آرامش بهاری با اجرای برنامه‌های فرهنگی و مذهبی برگزار می‌شود که امسال نیز این طرح در ۱۲ بقعه متبرکه امامزادگان سطح استان در حال برگزاری است.
منبع خبر : ایمنا
