به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از چهارمحال و بختیاری، لاله واژگون یکی از گل‌های اسطوره‌ای ایران و از جمله گیاهان کمیاب جهان محسوب می‌شود که در دامنه‌های زاگرس و ارتفاعات صخره‌ای به صورت خودرو رشد می‌کند.
چهارمحال بختیاری، لرستان، اصفهان، ایلام و فارس از جمله مناطقی هستند که دشت‌هایی از لاله واژگون را در خود جای داده‌اند، دشت لاله‌های واژگون کوهرنگ و دشت لاله‌های واژگون خوانسار از معروف‌ترین رویشگاه‌های لاله واژگون در ایران است، عمر لاله واژگون کوتاه است و هر ساله از اواسط یا اواخر فروردین تا آخر اردیبهشت فرصتی مناسب برای لذت بردن زیبایی‌های طبیعت و لاله‌های چشم‌نواز است.
مطابق آن‌چه فردوسی بزرگ در شاهنامه سروده، به نیرنگ افراسیاب، گرسیوز قهرمان تورانی، ناجوانمردانه گلوی سیاوش پهلوان را می‌بُرد و از جای اولین قطره خون گلوی سیاوش بر زمین قتلگاه، لاله واژگون می‌روید، از همین رو این لاله‌های زیبا به گل اشک نیز شهرت دارند.
در شاهنامه آمده است که لاله واژگون به دلیل آنکه شاهد مرگ تلخ سیاوش بوده‌اند، از شدت شرم هیچ‌گاه نتوانستند سر خود را بالا بگیرند.
فردوسی این‌گونه ماجرا را روایت می‌کند: چو سرو سیاوش نگونسار دید / سراپرده دشت خونسار دید / بیفکند سر را زاندوه نگون / بشد زان سپس لاله واژگون
با وجود ارزشمند بودن لاله واژگون، متأسفانه این گل می‌تواند در معرض خطر انقراض قرار گیرد و عوامل متعدد انسانی حیات این گل با ارزش را تهدید می‌کند، حضور بیش از اندازه گردشگران بومی و غیر بومی، چیده شدن گل‌ها و خارج کردن غده و پیاز لاله‌ها از داخل، کندن ریشه گل‌ها توسط گردشگران برای کاشت در منازل و استفاده دارویی، شکستن ساقه گل‌ها در اثر پهن کردن زیرانداز، لگدمال کردن لاله‌ها در اثر ترددهای غیر اصولی و غیرضروری بازدیدکنندگان در دشت و کنترل نکردن فرزندان و جلوگیری از آسیب‌رساندن آن‌ها به گل‌ها، چرای بیش از حد دام و ورود دام به دشت به‌ویژه در اواخر اردیبهشت و خرداد و در مرحله بذردهی گل‌ها، آفات و بیماری ناشی از ضعف بیولوژیکی لاله‌ها به دلیل عوامل انسانی، تغییرات آب و هوایی و خشکسالی از جمله این عوامل هستند.
تجدید حیات ۲۰ تا ۲۵ درصد لاله واژگون در چهارمحال و بختیاری
اصغر احمدی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال‌وبختیاری، اظهار می‌کند: گونه لاله واژگون یکی از ۲۰ اثر طبیعی کشور محسوب می‌شود که نزدیک به ۵۰۰ هکتار از محدوده دشت‌های این گونه طبیعی در استان ما واقع است که ۳۰۰ هکتار از این محدوده دارای لاله واژگون است و یکی از معروف‌ترین دشت‌های لاله واژگون در شهرستان کوهرنگ قرار دارد.
وی در خصوص قرق محدوده دشت‌های لاله واژگون می‌گوید: دشت لاله‌های واژگون به مدت سه سال در قرق سازمان منابع طبیعی قرار دارد که علت آن تخریب گونه‌های ارزشمند لاله واژگون توسط گردشگران است، طبق این قرق ورود افراد محلی و گردشگران در این دشت‌ها ممنوع شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با ابراز امیدواری در خصوص نتایج قرق دشت‌های لاله واژگون ادامه می‌دهد: آمارها تجدید حیات ۲۰ تا ۲۵ درصدی گونه ارزشمند لاله واژگون را نشان می‌دهد، تلاش‌ها برای حفاظت از این گونه ادامه دارد و در صورت تخصیص بودجه با فنس‌کشی یا دیوار کشی اطراف دشت امکان بازدید از این محدوده طبیعی زیبا را برای گردشگران فراهم شود.
احمدی در خصوص عوامل مؤثر در نابودی این گونه تصریح می‌کند: معمولاً گردشگران و افراد محلی با ریشه‌کن کردن، استفاده غیرمتعارف از این‌گونه یا فروش آن به عنوان یک گل زینتی سبب تخریب و از بین بردن این گونه طبیعی زیبا می‌شوند.
وی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای حفظ گونه لاله واژگون می‌افزاید: علاوه بر قرق محدوده دشت‌های لاله واژگون، چندین پاسگاه حفاظتی با حضور نیروهای حفاظت منابع طبیعی از لاله واژگون محافظت می‌کنند، همچنین در اختیار قرار دادن پیاز لاله واژگون به دامداران محلی یکی دیگر از برنامه‌ها محافظت و تجدید حیات لاله واژگون است.
لاله واژگون نماد چهارمحال و بختیاری
سعید یوسف‌پور مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به گونه لاله واژگون، اظهار می‌کند: لاله واژگون یکی از گونه‌های گیاهی شاخص حوزه زاگرس است، این‌گونه از دیرباز به عنوان یک نماد ارزشمند با اسامی نظیر اشک مریم، گل بگریو (در گویش بختیاری) یاد می‌شود و این گونه به عنوان نماد حیات وحش گیاهی چهارمحال‌وبختیاری شناخته می‌شود و محدوده ۳۰۰ هزار هکتاری را در شهرستان کوهرنگ به خود اختصاص داده است.
وی در ادامه در خصوص حفاظت از این گونه گیاهی اضافه می‌کند: به مدت دو دهه است که محدوده لاله‌های واژگون به عنوان یک اثر ملی _ طبیعی مورد محافظت شبانه‌روزی و مستقیم سازمان حفاظت از محیط زیست استان قرار دارد، این محدوده با دشت لاله‌های واژگون که توسط منابع طبیعی استان مدیریت می‌شود، متفاوت است و در بالاترین رده حفاظتی در کشور قرار دارد و حضور دام‌ها یا گردشگران در این محدوده ممنوع است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست چهارمحال‌وبختیاری تصریح می‌کند: به دلیل اهمیت مراقبت از این گونه گیاهی تمایلی برای معرفی این مکان برای گردشگری وجود ندارد.
لاله واژگون گونه در معرض انقراض نیست
یوسف‌پور تاکید می‌کند: لاله واژگون یک گونه در معرض انقراض نیست، اما با توجه به اهمیت این گونه حفاظت ویژه‌ای برای گونه اتخاذ شده است.
وی عنوان کرد: در سال‌های گذشته نیز طرح‌های مطالعاتی در مورد آفات و بیماری‌های تهدیدکننده لاله واژگون صورت گرفته است. و در سال‌جاری نیز در صورت تخصیص اعتبار برنامه وجود دارد تا در مورد تأثیرات تغییرات اقلیمی بر این‌گونه نیز طرح‌های مطالعاتی را صورت پذیرد.
مدیرکل محیط زیست چهارمحال‌وبختیاری در خصوص عوامل تهدیدکننده لاله واژگون می‌گوید: مهمترین چالش و مسئله در مورد لاله‌های واژگون چرای بیش از حد دام است، چرای بیش از حد دام در استان علاوه بر آسیب به لاله‌های واژگون سبب تسریع فرسایش خاک و آسیب به تمام منابع طبیعی خواهد شد.
یوسف‌پور با تاکید بر اهمیت نظارت بر حضور گردشگران در این محدوده ادامه داد: متأسفانه شاهد حضور بدون ضابطه و هماهنگی مردم و گردشگران در مناطق مورد حفاظت طبیعی استان هستیم که این گردشگران با ریشه‌کنی لاله‌های واژگون سعی در کشت این گونه‌ها در منازل خود هستند.
وی در پایان افزود: محافظت از گونه‌های طبیعی استان علاوه بر یک برنامه‌ریزی مناسب و همه‌جانبه به همکاری مردم و گردشگران نیز نیازمند است.
به گزارش سرمایه گستران، لاله‌های واژگون به عنوان یک گونه گیاهی منحصربه‌فرد از جاذبه‌های گردشگری طبیعی محسوب می‌شود که اگر مراقبت‌های لازم از آن صورت نگیرد، در خطر انقراض قرار می‌گیرد و اگر می‌خواهیم رویش این گل‌ها مستمر باشد و زیبایی آن چشم‌ها را بنوازد، هم مردم و هم مسئولان امر باید در حفظ و نگهداری این گونه گیاهی ارزشمند تلاش کنند.
منبع خبر : ایمنا
