به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از خراسان‌رضوی، اگر به قسمت‌های مختلف حرم مطهر رضوی سر زده باشید با آرامگاه مشاهیر و بزرگان مختلفی روبه‌رو می‌شوید که در جوار رئوف اهل بیت آرمیده‌اند، افرادی که برخی از آنها کمی مشهورترند و به‌واسطه حضور مزارشان در نقاط پر تردد بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌گیرند و برخی هم کمتر.
در روزهای پایانی ماه صفر و با نزدیک به شدن به سالروز شهادت حضرت ثامن‌الحجج (ع)، بسیاری از ایرانیان راهی مشهدالرضا می‌شوند تا دو ماه عزاداری خود برای حضرت سیدالشهدا (ع) را در کنار فرزند ایشان به پایان برسانند و با حاجت‌های روا شده به شهر و دیار خود باز گردند.
حضور آنان در حرم امام رضا (ع) فرصت مغتنمی را برایشان فراهم می‌کند تا پس از زیارت و درد دل با امام مهربانی‌ها سری هم به مزار مفاخری بزنند که در بارگاه رضوی به خاک سپرده شده‌اند.
صحن انقلاب، نخستین صحنی که برای دفن ایجاد شد
رضا سلیمان‌نوری، کارشناس ارشد ایران‌شناسی در گفتگویی در خراسان رضوی درباره مفاخر مدفون در حرم امام رضا (ع) می‌گوید: تقریباً در اکثر رواق‌های حرم مطهر حتی در گنبدخانه مدفون وجود دارد، یکی از نزدیک‌ترین مدفونین به قبر مطهر حضرت امام رضا (ع) را باید مقبره آیت‌الله سید حسن طباطبایی قمی دانست که این قبر قبل‌تر برای پدر ایشان مرحوم آیت‌الله سید حسین طباطبایی قمی معروف به آقا حسین آقا در دوران تخریب‌هایی که منتسب به بازسازی‌های اولیه اطراف بارگاه در دهه اول سده ۱۴ هجری در دوره تولیت آقای محمد ولی اسدی انجام شده بود دانست.
وی می‌افزاید: این قبر برای ایشان که مرجع بزرگ شهر بوده است، ایجاد می‌شود اما از آنجا که ایشان در عتبات‌عالیات از دنیا می‌روند، ناگزیر در اواسط دهه ۸۰ شمسی مقرر می‌شود که آیت‌الله سیدحسن طباطبایی قمی در جایگاه پدر دفن شوند.
سلیمان‌نوری با بیان اینکه دارالسیاده، دارالشفا و دارالسعاده این‌ها همگی مقبره‌هایی هستند که علما و تولیت‌های آستان قدس و تعدادی از شاهزادگان همچون عباس میرزا و برخی شاهزادگان هندی را که شیعه مذهب بودند به عنوان مدفونین در خود جای داده‌اند، ادامه می‌دهد: خارج از فضای کلی حرم مطهر در صحن‌های انقلاب یا صحن کهنه – صحن آزادی- صحن قدس و صحن جمهوری اسلامی شاهد آرامستان‌هایی در طبقات زیرینشان هستیم، نخستین صحنی که برای دفن ایجاد شد، صحن انقلاب بود اما از اوایل دهه ۵۰ شمسی با گسترش آن و بازسازی کف در حوالی سال‌های ۵۵ الی ۵۶ شمسی دیگر دفنی در این صحن نداشتیم و در عوض در صحن آزادی سپس قدس و بعد در صحن جمهوری اسلامی و در حال حاضر فاز دوم صحن آزادی که رواق حضرت زهرا (س) باشد مدفون داریم، در نظر داشته باشید که قبور داخل رواق‌ها تک طبقه اما قبرهای داخل صحن‌ها عموماً سه طبقه هستند.
تشییع مرحوم نخودکی، موجب شکستن حرمت عزاداری‌ها در مشهد شد
وی اضافه می‌کند: مجموعه کتاب چهار جلدی با عنوان مدفونین آستان رضوی توسط گروه پژوهش‌های آستان قدس رضوی به انتشار رسیده است که در آن توضیح کامل داده شده که چه شخصیت‌هایی در حرم مطهر دفن هستند، شاید شاخص‌ترین فردی که در حال حاضر در آرامستان صحن انقلاب دفن شده را مرحوم شیخ حسن علی نخودکی بایددانست که عارف کاملی بوده و روایات زیادی از ایشان نقل شده است.
سلیمان نوری در ارتباط با شخصیت این عارف بزرگ تشریح می‌کند: ایشان موجب شدند که بحث ممنوعیت عزاداری در مشهد که در دوره پهلوی اول ایجاد شده بود، شکسته شود و تشییع جنازه ایشان از حسینیه قنادها به حرم توسط هیئت‌های عزادار این حرمت را از بین می‌برد و عزاداری‌ها در مشهد مجدداً آغازمی‌شود، البته لازم به ذکر است که در حال حاضر در آرامستان صحن انقلاب فقط خدام رسمی آستان قدس رضوی که به صورت اجدادی چندین نسل خادم بارگاه بودند، دفن می‌شوند.
وی با بیان اینکه در صحن آزادی نیز چهره‌های شاخص و متفاوتی دفن هستند که از میان آنها شاید بتوان به استاد محمدتقی شریعتی، پدر دکتر علی شریعتی و یکی از بزرگترین چهره‌های روشنفکری دینی استان اشاره کرد، می‌گوید: در آرامستان‌های صحن جمهوری و قدس هم چهره‌های مختلفی دفن هستند که از میان آنها می‌توان به شهدای حادثه بمب‌گذاری در حرم رضوی و همچنین شهدای راهیان نور دانشگاه خیام اشاره کرد.
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: علاوه بر صحن‌ها ما در کنار حرم نیز باغ رضوان و صحن رضوان را داریم که در حال حاضر به مجموعه حرم اضافه شده‌اند، این مجموعه را باید باقیمانده قبرستان قتلگاه که قدیمی‌ترین قبرستان شناخته شده حرم مطهر رضوی و به نوعی شهر مشهد است بدانیم، روایت شده است که این مکان غسلگاه حضرت رضا (ع) بوده است و بعدها در جریان حمله شبیک خان ازبک به مشهد و قتل عام بزرگی که در مشهد داشته و از آنجا که کشتار خود را بعد از نماز ظهر از همین ناحیه شروع کرده به نام قتلگاه معروف شده است.
وی می‌افزاید: این مکانبا ایجاد مدرسه رضوان توسط آیت‌الله فقیه سیستانی در آنجا به مدرسه رضوان و بعدتر چون ایشان در همین ناحیه دفن می‌شوند به باغ رضوان شهرت پیدا کرده است.
سلیمان‌نوری اضافه می‌کند: مقبره مرحوم طبرسی مفسر بزرگ قرآن که نام خیابان طبرسی از ایشان نشئت گرفته از افراد شاخص دفن شده در این بخش حرم به حساب می‌آیند، از افراد شاخص دیگر دفن شده در مجموعه درونی حرم مطهر نیز می‌توان به شهید هاشمی‌نژاد، شهید جمهور سید ابراهیم رئیسی، سید محمود مجتهدی سیستانی، آیت‌الله کوهستانی، عارف بزرگ ابوالحسن حافظیان، شیخ مجتبی قزوینی و مدرس یزدی اشاره کرد و البته شیخ بهایی بزرگ که مقبره کوچکی به‌طور جداگانه برای ایشان در محل اتصال صحن‌های آزادی و رواق جمهوری اسلامی ساخته شده است.
به گزارش سرمایه گستران، حضور در بارگاه مطهر رضوی بهترین فرصت برای زیارت مزار مشاهیر و مفاخری است که در جوار امام رضا (ع) به خاک سپرده شده‌اند و این روزها که زائران بسیاری برای سالروز شهادت ثامن‌الحجج (ع) راهی مشهد می‌شوند، زمان خوبی برای آنهاست که غیر از زیارت و بازدید از مکان‌های خاص و معماری زیبای این آستان با مدفن علما و بزرگانی که در این حریم جای گرفته است، آشنا شوند.
منبع خبر : ایمنا
