به گزارش خبرگزاری سرمایه گستران از چهارمحال‌وبختیاری، شاید بارها نام زنجیره ارزش را شنیده باشید، مفهومی که این روزها در میان تولیدکنندگان و اقتصاددانان مطرح می‌شود، اما هنوز برای بسیاری از مردم ناشناخته مانده است.
زنجیره ارزش، مجموعه‌ای از مراحل متوالی است که از طراحی اولیه یک محصول آغاز شده است و تا رسیدن آن به دست مصرف‌کننده ادامه دارد، در هر مرحله، ارزشی به محصول افزوده می‌شود و در نهایت، یک کالای باکیفیت‌تر و اقتصادی‌تر به بازار عرضه می‌شود.
مفهوم زنجیره ارزش چند دهه پیش در کشورهای غربی مطرح شد و به‌عنوان یکی از ارکان شکوفایی اقتصادی مورد توجه قرار گرفت، از حدود دو دهه پیش، این مفهوم در ایران نیز جای خود را در حوزه تولید باز کرد.
کارشناسان پس از سال‌ها مطالعه در زمینه امنیت غذایی دریافتند که نگاه مقطعی به بخش‌های مختلف تولید، مصرف و بازرگانی، نه‌تنها تصویر جامعی از کشاورزی ارائه نمی‌دهد، بلکه می‌تواند موجب نوسانات و بحران‌هایی در امنیت غذایی شود، به همین دلیل، مدل زنجیره ارزش به‌عنوان راهکاری کارآمد برای بهبود تولید و تأمین پایدار غذا مطرح شد.
زنجیره ارزش در بخش کشاورزی، نقش مهمی در سیستم غذایی جهانی ایفا می‌کند، این زنجیره، مجموعه‌ای از فعالیت‌های به‌هم‌پیوسته است که محصولات کشاورزی را از مزرعه به سفره مردم می‌رساند، ایجاد و توسعه زنجیره ارزش کشاورزی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر امنیت غذایی، توسعه اقتصادی و پایداری محیط‌زیست داشته باشد.
استان چهارمحال‌وبختیاری به‌عنوان یکی از مناطق مستعد کشاورزی و دامپروری کشور، ظرفیت بالایی برای ایجاد زنجیره‌های ارزش دارد، تولید محصولاتی همچون بادام، گردو، هلو، گوشت قرمز و سفید، فرصت مناسبی را برای توسعه این زنجیره‌ها فراهم کرده است، با برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری اصولی، می‌توان این محصولات را از مرحله تولید تا مصرف به‌صورت بهینه مدیریت کرد و علاوه بر افزایش بهره‌وری، ارزش افزوده بیشتری برای کشاورزان و تولیدکنندگان ایجاد کرد.
سهم ۷ درصدی زنجیره ارزش آبزیان در تولید ناخالص چهارمحال‌وبختیاری
یکی از زنجیره‌های ارزشی که با موفقیت در چهارمحال‌وبختیاری راه‌اندازی شده است، زنجیره ارزش ماهی است که به گفته مرد اول جهاد کشاورزی استان ۵۰ هزار میلیارد تومان ارزش این زنجیره است و تقریباً شش تا هفت درصد از تولید ناخالص داخلی استان را شامل می‌شود.
حسین برزگر، رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه بیش از ۱۰ هزار نفر در زنجیره شیلات استان به صورت مستقیم و غیرمستقیم فعال هستند، به خبرنگار سرمایه گستران می‌گوید: در این استان ۹ مرکز تولید تخم چشم زرده، ۴۲ مرکز تکثیر و همچنین ۲۵ کارخانه تولید خوراک آبزیان با ظرفیت تولید سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن فعال است.
وی با اشاره به اینکه چهارمحال‌وبختیاری پایتخت تولید خوراک آبزیان در کشور است، می‌افزاید: در حوزه پرورش ماهیان سردآبی هم‌اکنون ۴۷۰ مزرعه در استان فعال است و سالانه بیش از ۳۶ هزار تن ماهی به بازار مصرف عرضه می‌کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری عنوان می‌کند: در سال‌جاری ۶۰۰ تن ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی به صورت پرورش در قفس در سد کارون ۴ تولید و روانه بازار شد.
برزگر اضافه می‌کند: در حال حاضر ۱۱ واحد فرآوری ماهی با ظرفیت اسمی ۳۶ هزار تن در چهارمحال‌وبختیاری وجود دارد و همچنین یک واحد تولید غذای نیمه‌آماده آبزیان با پیشرفت ۳۰ درصدی در حال ساخت است.
وی ادامه می‌دهد: بر اساس تحقیقات مرکز شیلات ایران ۲۵ نوع فرآورده و غذای نیمه‌آماده از ماهی تولید می‌شود که تا یکی دو سال گذشته در کشور ما به غیر از کنسرو عمدتاً تولیدی نداشتیم و الان یک سالی است که به صورت محدود ناگت تولید می‌شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری بیان می‌کند: برای اینکه تلاطم قیمت را در بازار ماهی کم کنیم، نیاز است کارخانجات فرآوری در این حوزه افزایش پیدا کند و چهارمحال‌وبختیاری به عنوان یک استان پیشرو و پایلوت در حوزه تولید ماهی زنجیر ارزش این محصول را شروع کرد و امروز این صنعت به عنوان یکی از موفق‌ترین زنجیره‌های ارزش در کشور مطرح است.
صادرات ۱۲ هزار تن ماهی قزل آلا چهارمحال‌وبختیاری به خارج از کشور
نامدار ملک‌پور، مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری نیز با بیان اینکه از ابتدای سال‌جاری تا کنون ۱۲ هزار تن ماهی از این استان به خارج از کشور صادر شده است، به خبرنگار سرمایه گستران می‌گوید: تا پایان آبان سال‌جاری ۲۴ هزار تن خوراک آبزیان صادر کرده‌ایم.
وی می‌افزاید: روسیه، آذربایجان، عراق، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس مقصد اصلی محصولات آبزیان چهارمحال‌وبختیاری است.
مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری ادامه می‌دهد: هزینه گمرکی بالا، شیطنت کشورهای رقیب و تحریم‌های جهانی از عمده‌ترین موانع صادرات محصولات آبزیان استان است.
کمبود نیروی کارگری ماهر، ضربه جدی به کارفرمایان وارد می‌کند
دبیر رضایی، یکی از تولیدکنندگان خوراک آبزیان در چهارمحال‌وبختیاری است که هم‌اکنون در حال تکمیل زنجیره ارزش آبزیان است و در این مسیر فراز و نشیب‌هایی را تجربه کرده است، وی معتقد است تولیدکننده به دلیل ثبات نداشتن بازار و قیمت مواد اولیه قادر به برنامه‌ریزی مستمر و تثبیت بازار یکنواخت برای مشتریان نیست.
این تولیدکننده خوراک آبزیان می‌گوید: از دیگر معضلات مزارع آبزی‌پروری و مراکز تولید خوراک آبزیان و بسته‌بندی نیروی کارگری ماهر است که با وجود آموزش‌ها توسط کارفرما به دلیل تورم بیش از اندازه و بالا رفتن هزینه‌های زندگی افراد با دستمزدهای فعلی کار نمی‌کنند و عملاً کارفرما نیز قادر به پرداخت حقوق بالا نیست، در نتیجه دولتمردان و قانون‌گذاران باید در راستای حفظ اشتغال و تولید به کارفرما یارانه پرداخت کند تا نیروهای تولید حفظ شود.
رضایی می‌افزاید: تمام استانداردهای لازم در کارخانه‌های تولید خوراک آبزیان توسط سازمان‌های نظارتی همچون دامپزشکی و مسئول فنی بهداشت رصد و بدون هماهنگی نمونه‌برداری انجام و به آزمایشگاه‌های همکار مورد تأیید دامپزشکی ارسال می‌شود و اگر مشکلی از نظر بهداشتی وجود داشته باشد، مسئولان مربوطه ورود پیدا می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: تا زمانی که واردات و صادرات درست و اصولی انجام نشود، مشکلات ما حل نمی‌شود، چرا که بسیاری از ماشین‌آلات ما در کارخانه‌های تولید خوراک آبزیان مستهلک شده است و ما برای توسعه نیازمند تجهیزات به روز و حمایت هستیم، کدام تولیدکننده می‌تواند با دلار ۹۰ هزار تومانی دستگاه وارد کشور کند و سرپا بماند.
این تولیدکننده خوراک آبزیان بیان می‌کند: با تمام مشکلات فعلی ما در حال ادامه دادن هستیم تا اشتغال حفظ شود و در توسعه مملکت نقش مؤثری داشته باشیم.
عدم ساماندهی قیمت سبب زیان پرورش دهنده می‌شود
مزارع پرورش‌ماهی یکی از حلقه‌های زنجیره ارزش آبزیان است برای اطلاع از مشکلات و موانع توسعه این حلقه به سراغ مدیرعامل اتحادیه شیلات‌داران چهارمحال‌وبختیاری رفته‌ایم تا چالش‌های این حوزه را بررسی کنیم.
ولی‌الله عالی‌پور، مدیرعامل اتحادیه شیلات‌داران چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به مشکلات فعالان این عرصه می‌گوید: با شرایط کنونی کشور بخش تولید به زانو درآمده است و در حال حاضر به دلیل نبود ساماندهی قیمت و تاثیرپذیری آن از مسائل سیاسی تولیدکنندگان متضرر می‌شوند در همین چند روز اخیر قیمت ماهی ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان کاهش پیدا کرده است.
وی ادامه می‌دهد: گرفتن و تمدید مجوزهای مزارع پرورش ماهی آن طور که در تمام جهان مرسوم است، در کشور ما نیست و یک تولیدکننده باید روزها و شاید ماه‌ها به ادارات مختلف رفت‌وآمد کند و زمان زیادی معطل بماند تا بتواند مجوز بگیرد یا مجوز خود را تمدید کند.
مدیرعامل اتحادیه شیلات‌داران چهارمحال‌وبختیاری می‌افزاید: امکانات و تجهیزات ما در حوزه پرورش آبزیان محدود است، در حال حاضر ما در مزارع فیلتر مناسب برای کاهش بار میکروبی آب مزارع و ورود آن به رودخانه‌ها نداریم و فیلترهای موجود در بازار اصلاً کارایی ندارند.
تولید کننده نیازمند تسهیلات بانکی ارزان قیمت است
عالی‌پور اضافه می‌کند: ما در صورتی می‌توانیم میزان تولید و تعداد مزارع را افزایش دهیم که بتوانیم از تجهیزات پیشرفته در مزارع پرورش ماهی استفاده کنیم و این وظیفه سازمان شیلات و امور اقتصادی استانداری استان است که تسهیلات ارزان قیمت و مدت‌دار به مزرعه‌دار پرداخت کنند و دولت نیز اجازه بدهد تا پرورش‌دهنده تجهیزات در حد استاندارد جهانی وارد کند یا دولت صنعت را وادار کند تا فیلتر با کیفیت را بسازد.
عالی‌پور می‌گوید: در حوزه تولید خوراک آبزیان نیز برخی تولیدات کیفیت لازم را ندارد و باید نظارت‌ها مستمر و دقیق‌تر باشد، چرا که برخی به تولید به دید سرمایه‌گذاری و سود بیشتر نگاه می‌کنند و خیلی از مزرعه‌داران از این موضوع گلایه‌مند هستند، تولید وجدان می‌خواهد تا کیفیت لحاظ شود، چرا که همه کسانی که وارد حوزه تولید شده‌اند دغدغه و ایده داشته‌اند و الان در نواقصی گیر کرده‌اند و اکثر پشیمان و ناراضی هستند و دلیل تمام این‌ها از نبود نظارت است.
وی معتقد است مشکل اصلی پرورش دهندگان آبزیان حمایت نکردن بانک‌ها از بخش تولید با توجه به تورم روزافزون موجود است.
به گزارش سرمایه گستران، راه‌اندازی زنجیره ارزش آبزیان تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد چهارمحال‌وبختیاری دارد و این زنجیره سبب ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم افراد زیادی می‌شود و علاوه بر این می‌توان میزان صادرات را افزایش داد و از سوی دیگر درآمد مزرعه‌دار نیز بالا می‌رود.
اما در این بین مشکلاتی از جمله بالا و پایین شدن نرخ ارز، ثبات نداشتن قیمت در بازار و محدود شدن صادرات به دلایل سیاسی سبب می‌شود صاحبان زنجیره‌های ارزش سود چندانی نکنند یا حتی با شکست روبه‌رو شوند، حل مشکلات این چنینی نیازمند حمایت دولت و بانک‌ها از تولید است و از سوی دیگر دیپلماسی اقتصادی می‌تواند بازارهای جدیدی را فراروی این زنجیره ارزش بگشاید.
منبع خبر : ایمنا
