وی افزود: بسیار خوشحالم که این فرصت را یافتم تا در جمع شما اندیشمندان، فرهیختگان، صاحب نظران، پژوهشگران و نویسندگان بزرگی که در زمینه علوم انسانی و اسلامی تلاش کردید و تلاش می کنید، باشم.
رئیس دولت تدبیر و امید ادامه داد: جشنواره فارابی همواره به عنوان تجلیل و تکریم از صاحب نظران علوم انسانی و اسلامی چه فرهیختگان داخلی و چه آن هایی که راجع به ایران و انقلاب و اسلامی در خارج از کشور تلاش می کنند، برگزار می شود.
روحانی اضافه کرد: ما در ایام پیروزی انقلاب اسلامی و جشن سالگرد انقلاب اسلامی هستیم و وارد سی و نهمین سال از پیروزی انقلاب اسلامی شدیم. من هنوز هم از صاحب نظران علوم انسانی و اسلامی درخواست می کنم برگردیم و انقلاب اسلامی را بازخوانی کنیم.
وی اظهار کرد: تحلیل کنیم چطور و چگونه در عصر دو اردوگاهی و در دوران جنگ سرد، ملتی که به هیچ یک از دو اردوگاه تکیه نکرد توانست بزرگترین انقلاب مردمی را به پیروزی برساند. امام به عنوان راهبر این انقلاب و به عنوان یک فقیه ، فیلسوف، متکلم، صاحب نظر اخلاقی و مرجع تقلید چگونه توانست این انقلاب بزرگ را به پیروزی و موفقیت برساند؟
روحانی با بیان این که در ابعاد مختلف این مساله می توان سخن گفت، اضافه کرد: من می خواهم به یک نکته مهم اشاره کنم، اگر مردم شناسی دقیق امام نبود و اگر امام (ره) قضاوتی که نسبت به جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی ایران داشت، دقیق نبود؛ انقلاب به پیروزی نمی رسید.
وی تصریح کرد: امام نسبت به وحدت، انسجام و قدرت مردم، اندیشه ای داشت که شاید در آغاز تعداد انگشت شماری از صاحبنظران و فرهیختگان با او همراه بودند.
رئیس جمهوری با اشاره به این که همه می گفتند مگر مردمی با دست خالی در برابر یک قدرت بزرگ منطقه ای و با پشتیبانی تقریبا همه قدرت های بزرگ جهانی می توانند پیروزی شوند؟ گفت: بدون سلاح و امکانات و حتی بدون تشکیلات منظم حزبی، مگر می شود مردم را از طریق مساجد و حسینه ها و ازطریق اعلامیه، نوار، کتاب و سخنرانی به خیابان ها کشاند و این مردم بتوانند در برابر یک قدرت استبدادی تا دندان مسلح پیروز شوند؟
روحانی خاطرنشان کرد: امام از همان سال ۴۱ تا تبعید به ترکیه و سپس به عراق و پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن؛ به قدرت مردم ایمان داشت. بیشتر به ذهن ما می آید که امام بر مبنای ایمان و اعتقادش به خداوند به صحنه آمد؛ حتی روزهایی که خیلی تنها بود. این حرف درست است اما در عین حال امام به مردم و قدرت مردم هم باور داشت و این نکته بسیار مهمی است.
وی تاکید کرد: آیا از لحاظ علوم اجتماعی، روانشناسی، جامعه شناختی این مساله را ما تحلیل کرده ایم؟ چه چیز باعث شد که یک ملت بزرگ بتواند در برابر همه قدرت ها پیروز شود؟ من در اینجا می خواهم بار سنگین مسئولیت دانشمندان علوم انسانی و اسلامی را تذکر دهم.
رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: آنها هستند که باید انقلاب را بازخوانی کنند؛ ابعاد مختلف این انقلاب شکوهمند و بزرگ را تبیین و تفسیر کنند. اگر بنا است علم و دانش در پی تغییر باشد؛ این علم است که می تواند حتی واقعیت ها را برای ما به خوبی تببین و تفسیر کند. اگر از دید اسلامی هم به علوم انسانی نگاه کنیم؛ وظیفه علوم تنها شناخت و تغییر نیست بلکه هدایت و تعالی انسان ها و جامعه است.
روحانی ادامه داد: اگر بعد دینی- اسلامی را کنار بگذاریم، شاید وظیفه علوم بیشتر در شناخت و تغییر منحصر شود اما وقتی به بعد اسلامی نگاه می کنیم؛ مساله هدایت و تعالی جامعه؛ نه تنها مسایل توصیفی که ناچاریم به مساله تجویزی نیز بپردازیم.
وی اضافه کرد: همانگونه که یک طبیب تنها در پی درمان و معالجه بیمار تا بازگشت او به تعادل کامل است؛ علم هم در تمام زمینه ها این وظیفه مهم، و عالمان و فرهیختگان، این رسالت بزرگ را بر دوش دارند.
رئیس دولت تدبیر و امید اظهار کرد: البته شاید برخی علوم انسانی کمتر بتوانند در این راستا قدم بردارند؛ آن که به ادبیات یک زبان می پردازد علی الظاهر نمی تواند نسخه تعالی جامعه را بپیچد اما در عین حال از طریق آن، ادبیات است که دریچه ای به سمت دستیابی به فرهنگ واقعی ملت ها باز می کند. فرهنگ است که عامل حرکت بزرگ ملت ها و جوامع خواهد شد.
روحانی با بیان این که در تمام علوم انسانی و اسلامی بغیر از بخش بنیادی آن باید به فکر کاربرد آن هم باشیم، گفت: امروز در جامعه ما ده ها مشکل بزرگ وجود دارد. من از شما می پرسم برای حل این مشکلات بزرگ آیا فقط علوم تجربی، فنی، علوم پایه آن ها می توانند راه درمان باشند یا بیشترین بار مسئولیت بر دوش عالمان علوم انسانی و اسلامی است؟
وی افزود: مشکل اقتصاد جامعه را چه کسانی باید حل کنند؟ چه کسانی باید شرایط اقتصادی جامعه را تبیین کنند؟ مگر امروز یکی از مشکلات بزرگ ما مساله اقتصاد، رشد، رونق اقتصادی و خروج از رکود نیست؟ علم مدیریت بر دوش کدام رشته ها است؟ مگر این علوم انسانی نیست که بار مسئولیت، شیوه و چارچوب سیاستگذاری و مدیریت جامعه را بردوش دارد؟
روحانی ادامه داد: حتی اگر از اقتصاد و تحول اداری و تحول در سیستم بانکی که امروز یک مشکل بزرگ در جامعه ما است بگذریم و به مسائلی نگاه کنیم که به ظاهر صرفا با دیگر علوم، قابل حل و فصل است؛ باید به این نکته هم توجه کنیم که علوم انسانی نقش بسیار تاثیرگذاری خواهد داشت. اگر ما مشکل سلامت در جامعه داریم و تحول سلامت را خواهانیم؛ آغازش از فرهنگ سلامت است؟ این فرهنگ سلامت بر دوش پزشکی نیست؟ پزشکی درد را می شناسد و درمان می کند اما بار فرهنگ سلامت بر دوش همه است.
وی اضافه کرد: ایجاد فرهنگ کار به عهده کیست؟ وجدان کاری را چه کسانی باید به وجود آورند؟ بارسنگینی بردوش اندیشمندان علوم انسانی است. اگر ما مشکل آب داریم و باید این معضل را حل و فصل کنیم، منابع آبی را درست مدیریت کنیم، شیوه های جدید آبیاری را بیاموزیم که همه اینها درست است؛ از ذخایر آبی درست استفاده کنیم و از منابع جدید آبی باید برای رفاه مردم بهره بجوییم؛ اما بدون فرهنگ صحیح برای مصرف و مدیریت آب؛ ما می توانیم مشکل آب را حل کنیم؟ حتی اگر خواهان تحول در الگوی کشت هستیم، بدون ایجاد فرهنگ لازم در کشاورزان عزیزمان می توانیم این تغییر الگوی کشت و الگوی مصرف را در جامعه به وجود آوریم؟
رئیس شورای عالی محیط زیست، تصریح کرد: امروز، یک مشکل بزرگ محیط زیستی در غرب، جنوب و شرق کشور، مردم ما را گرفتار ریزگردها و آلودگی هوا، آلودگی خاک و آب قرار داده است؛ راه حل های علمی دارد و باید به آن پردازیم. باید شدت انرژی متعادل شود؛ باید جامعه ما از منابع سوختی سالم استفاده کند؛ باید صنعت ما متحول شود؛ همه اینها درست است و راست.
روحانی ادامه داد: باید بتوانیم بیابان زدایی کنیم و منابعی که این همه ریزگردها را به جامعه و شهرهای ما می کشاند، کنترل کنیم. اما در مساله محیط زیست با تغییر فرهنگ جامعه و سبک زندگی، کنار گذاشتن وسیله شخصی در حداکثر زمان و استفاده حداکثری از وسایل عمومی، می توانیم مساله را حل و فصل کنیم.
وی اضافه کرد: پس کمتر موضوع و مساله ای پیدا می شود که علوم انسانی برای حل معضلات و مشکلات، بار مسوولیت سنگین را بر دوش نداشته باشد.
رئیس جمهوری سرمایه اجتماعی را بالاترین سرمایه یک جامعه توصیف کرد و گفت: اگر در جامعه ای مردم به یکدیگر و حکومت اعتماد نداشته باشند و اگر رابطه درستی بین مردم و حکومت، و حکومت و مردم و مردم با مردم نباشد؛ آیا می شود جامعه را اداره کرد و مردم احساس امنیت و آرامش کنند؟
روحانی افزود: حضور هر روز شما در محیط کارتان، به همان اندازه است که به سرمایه اجتماعی اعتماد دارید. می دانید که حاکمان جامعه شما خواب نما نمی شوند. به همان نسبت اعتماد دارید که حاکمان جامعه شما، متکی به علم و مشورت هستند و شبانگاه تصمیم فردی نمی گیرند.
وضع موجود آمریکا ناشی از مراعات نشدن قواعد بازی است
روحانی گفت: اساس زندگی ما در تمام ابعادش بر مبنای سرمایه اجتماعی است. این سرمایه اجتماعی اگر آسیب ببیند چه کسی مسوول است؟ اگر بخواهد تقویت شود، بار سنگین مسوولیت آن بر دوش کیست؟ قواعد بازی سیاسی، تبیین، تشریح و اقناع مردم بر دوش کیست؟ بر دوش عالمان فیزیک و ریاضی و مهندسی است یا بردوش عالمان انسانی؟
وی ادامه داد: اگر بنا باشد در جامعه ما قواعد بازی مراعات نشود و اگر فرهیختگان نتوانند افکار صحیح را منتقل و مردم را قانع کنند، همین وضعی پیش می آید که امروز در آمریکا شاهد آن هستید.
رئیس جمهوری اضافه کرد: در آمریکا امروز این سوال بزرگ پیش روی فرهیختگان و اندیشمندان است که چطور با داشتن این همه ابزار تبلیغاتی و ارتباطی و این همه دانشگاه ، فرهیخته و عالم، نتوانستند افکار عمومی مردم را قانع کنند؟ این بار بر دوش کیست؟
روحانی با بیان این که انتخابات به عنوان افتخار انقلاب و جامعه ما است و ما خوشحالیم که مردم ما در طول این ۳۸ سال حداقل ۳۴ بار پای صندوق انتخابات رفتند، گفت: امام (ره) در همان روز اول که به ایران آمدند، در بهشت زهرا به ما گفت که پدران ما نمی توانند راجع به سرنوشت ما تصمیم بگیرند. ما باید خودمان برای خودمان تصمیم بگیریم.
وی اضافه کرد: ما سالی یکبار یا دوسالی یکبار حداقل پای صندوق انتخابات می رویم و برای سرنوشت خودمان تصمیم می گیریم . مگر می شود پای صندوق انتخابات رفت، بدون اخلاق و بدون مراعات قواعد بازی؟ این بار بردوش کیست؟ بر دوش شما فرهیختگان، عالمان و اندیشمندان علوم انسانی و اسلامی است.
رئیس دولت یازدهم یادآور شد: گاهی ما فکر می کنیم امروز در دنیای صنعتی و پیشرفته و ارتباطات همه چیز در اختیار علوم و فناوری سخت افزار و مهندسی و علوم پایه است؛ در حالی که همواره بار مسوولیت سنگین بر دوش علوم انسانی و اسلامی است.
روحانی ادامه داد: فرهیختگان، اندیشمندان و بزرگان! هم انقلاب را بازخوانی و هم برای اصلاح جامعه تلاش کنیم. هم بپذیریم تنها مسوولیت علم شناخت نیست و بالاتر است. برای تحول، تغییر و تعالی جامعه، علم باید پایه و سکویی باشد.
وی تاکید کرد: آنچه وظیفه ما است تحول، تعالی و سیرورت جامعه به سمت هدف نهایی یعنی فلاح و رستگاری است. هدف نهایی لعلکم تفلحوا؛ حتی تقوا که یکی از مقصدهای بزرگ در دین است هم باز سکویی است برای دست یافتن به رستگاری.
رئیس دولت تدبیر و امید خاطرنشان کرد: رستگاری زمانی صورت می گیرد که همه دانه ها در روح، ذهن و جان انسان شکافته شود. آن وقت که استعدادها شکافته می شود، فلاح رخ می دهد. فلاح به معنای حرکت و تحول به معنای آن که همه بذرها و دانه هایی که خداوند بزرگ در روح ما به ودیعه نهاده است؛ باز و شکفته شود تا به رستگاری دست یابیم.
