فطر، عید اولیاء الله و روزه دارانی است که گوی سبقت را از دیگران ربوده اند و در این روز فرا خوانده شوند تا جوایز و هدایان را دریافت کنند.
از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «إِذَا کَانَ صَبِیحَهُ یَوْمِ الْفِطْرِ نَادَى مُنَادٍ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِکُمْ؛ زمانی که صبح روز عید فطر می شود منادی [از آسمان] ندا می کند، صبح زود به دنبال گرفتن جوایزتان باشید.
آنچه درباره واردین به عید فطر از چند جهت اهمیت دارد:
۱٫واردین به عید، چه برخورد و رفتاری با روزه و ضیافت الله داشته اند؟!
۲٫حالات پسندیده مؤمنان در روز عید؛
۳٫عید فطر شروعی دوباره.
عید سعید فطر در قرآن و کلام معصومان علیهم السلام
در آیات ۱۴ و ۱۵ سوره ی مبارکه ی اعلی به نجات اهل ایمان و عوامل این نجات اشاره می کند. نخست می فرماید: مسلماً رستگار می شود کسی که خود را تزکیه کند «قد افلح من تزکی» و نام پروردگارش را به یاد آورد و به دنبال آن نماز بخواند «و ذکر اسم ربه فصلی».
به این ترتیب، عامل فلاح و رستگاری و پیروزی و نجات را سه چیز می شمرد: تزکیه و ذکر نام خداوند و سپس بجا آوردن نماز. در اینکه منظور از تزکیه چیست، تفسیرهای گوناگونی ذکر کرده اند: نخست اینکه منظور، پاکسازی روح از شرک است، به قرینه ی آیات قبل و نیز به قرینه ی این که مهمترین پاکسازی، همان پاکسازی از شرک است. دیگر اینکه منظور، پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام اعمال صالح است، به قرینه ی آیات فلاح در قرآن مجید، از جمله آیات آغاز سوره ی مؤمنون که فلاح را در گرو اعمال صالح می شمرد. و به قرینه ی آیه ۹ سوره شمس که بعد از ذکر مسئله ی تقوی و فجور می فرماید: «قدافلح من زکیها؛ رستگار شد کسی که نفس خود را از فجور و اعمال زشت پاک کرد و به زینت تقوی بیاراست».
دیگر اینکه منظور، زکات فطره در روز عید فطر است که نخست باید زکات را پرداخت و بعد نماز عید را بجا آورد.
قابل توجه این که: در آیات فوق نخست، سخن از تزکیه و بعد ذکر پروردگار و سپس نماز است.
«اِنَّما جُعِلَ یَوْمُ الْفِطْرِ الْعیدَ لِیَکُونَ لِلْمُسْلِمینَ مُجْتَمَعا یَجْتَمِعُونَ فیهِ وَ یُبْرِزُونَ لِلّهِ عَزَّ وَجَلَّ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیْهِمْ فَیَکُونُ یَوْمَ عیدٍ وَ یَوْمَ اِجْتِماعٍ وَ یَوْمَ فِطْرٍ وَ یَوْمَ زَکاهٍ وَ یَوْمَ رَغْبَهٍ وَ یَوْمَ تَضَرُّعٍ. وَ لأَنَّهُ اَوَّلُ یَوْمٍ مِنَ السَّنَهِ یَحِلُّ فیهِ الاَکْلُ وَالشُّرْبُ لاَنَّ اَوَّلَ شُهُورِ السَّنَهِ عِنْدَ اَهْلِ الْحَقِّ شَهْرُ رَمَضانَ فَأَحَبَّ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اَنْ یَکْونَ لَهُمْ فی ذلِکَ مَجْمَعٌ یَحْمِدُونَهُ فیهِ وَ یُقَدِّسُونَهُ؛ همانا روز فطر، عید قرار داده شده تا برای مسلمانان روز اجتماعی باشد که در آن روز گرد هم آیند و [عشق و محبت خود] به خداوند را ابراز کنند و به خاطر منّتی که بر آنان نهاده است، او را ستایش کنند، پس روز عید و روز گردهم آیی و روز افطار، روز زکات، روز گرایش به یکدیگر و روز تضرّع [به پیشگاه حق تعالی] است، [و نیز روز فطر، روز عید قرار داده شده] به دلیل آنکه روز فطر اولین روز سال است که خوردن و آشامیدن در آن جایز شمرده شده است، چرا که نزد اهل حق اولین ماه سال، ماه رمضان است و خداوند دوست دارد در روز عید فطر، مسلمانان اجتماع کنند و با یکدیگر به ستایش و تقدیس او بپردازند.»
زکات فطره
کسیکه موقع غروب یعنی قبل از غروب شب عید فطر گرچه بچند لحظه باشد بالغ و عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید برای خودش و کسانیکه نان خور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریبا ۳ کیلوگرم است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها بمستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است.
اگر زکات فطره را به یکی از هشت مصرفی که سابقا برای زکات مال گفته شد برسانند کافیست. ولی احتیاط مستحب آنست که فقط به فقرای شیعه بدهد.
انسان باید زکات فطره را بقصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعیکه آن را می دهد، نیت دادن فطره نماید.
نماز عید
نماز عید فطر دو رکعت است در رکعت اوّل حمد و سوره اعْلی بخواند و بعد از قرائت پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیری این قنوت را بخواند:
پس تکبیر ششم بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع و سجود برخیزد به رکعت دوّم و بعد از حمد سوره وَالشَّمْسِ بخواند پس چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیری آن قنوت را بخواند و چون فارغ شد تکبیر پنجم گوید و به رکوع رود پس نماز را تمام کند و بعد از سلام تسبیح زهرا عَلیهَاالسَّلام بفرستد
آداب عید سعید فطر
عید فطر، روز جشن همه مسلمانان، بخصوص روزه دارانی است که بخوبی به وظیفه الاهی و بندگی خود عمل کرده و باید منتظر دریافت پاداش باشند. صحنه نماز عید فطر و حضور در مساجد، یادآور صحنه قیامت و حضور در پیشگاه عدل الاهی و دریافت پاداش بهشت است.
لذا مسلمانان جهت حضور در درگاه احدیت باید با لباس، بدن و روحی پاک و آراسته به ملاقات خداوند و دیدار یکدیگر بروند. در این روز لازم است در صورت امکان از لباس های نو و تازه و یا از لباس های تمیز و مرتب استفاده کرد؛ تا بندگان از ملاقات با یکدیگر لذت برده و اسباب رضایت الاهی هم فراهم شود. از هر وسیله ای که باعث تنفر و جدایی می شود باید پرهیز نمود.
یکی از برنامه های مهم در ایام عید فطر صله رحم است. دین مبین اسلام سفارش زیادی بر صله رحم و ارتباط با خویشان دارد و شدیدا با قطع رابطه با اقوام مخالفت نموده است.
خداوند برای کسانی که صله رحم می کنند پاداش فراوانی قرار داده است:
«قَالَ مُوسَی إِلَهِی فَمَا جَزَاءُ مَنْ وَصَلَ رَحِمَهُ قَالَ یَا مُوسَی أُنْسِی لَهُ أَجَلَهُ وَ أُهَوِّنُ عَلَیْهِ سَکَرَاتِ الْمَوْتِ وَ یُنَادِیهِ خَزَنَهُ الْجَنَّهِ هَلُمَّ إِلَیْنَا فَادْخُلْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِهَا شِئْت؛ حضرت موسی در مناجاتش پرسید: معبودا پاداش کسی که صله رحم کند چیست؟ خداوند متعال فرمود: عمرش را دراز کنم و سکرات موت را بر او آسان کنم و خازنان بهشت، او را فریاد کنند: بشتاب نزد ما و از هر در، که خواهی وارد شو».
عید فطر و حفظ آثار ماه مبارک رمضان
حال که پس از یک ماه مهمانی خدا، وارد عید اولیاء الله می شویم، با نگاهی به پشت سر و شهرالله که لحظه لحظه آن مملو از نور و خوبی ها بود، با دستاوردها و رهاوردهایی از این سفر معنوی روبه رو خواهیم شد که حفظ آنها، برای شروع دوباره زندگی معنوی، بسیار ارزشمند بوده است و فراموشی آنها بستر سقوط را برایمان به ارمغان می آورد، دستاوردهایی چون: یاد و ذکر خدا، قرائت روزانه قرآن، نماز اول وقت، روزه داری، یاد فقرا، یاد مرگ، دوری از گناه و آلودگی های روحی و روانی، توسل به اهل بیت(ع)، دوری از پرخوری، حفظ حرمت ها، هم نشینی با خوبان، دوری از شب نشینی های بیهوده و مملو از لهو و لعب، دوری از غیبت، دوری از دروغ گویی، انتظار اوقات نماز، همگامی با شادی و غم اهل بیت(ع)، سلامتی جسمانی، روحی، روانی.
عید فطر در کلام امام و رهبری
امیدوارم خدای تبارک و تعالی این عید سعید را به همه مسلمین و به کشور ما و ملت ما مبارک کند و امیدوارم که با عنایت خودش با ما رفتار کند. ما مهمان های خوبی نبودیم برای خدای تبارک و تعالی. ما را دعوت کرد به ضیافت، او میزبان بزرگ و ما میهمانان هیچ. چه بگوییم در مقابل این نعمت بزرگ الهی که ملت ها را دعوت کرده است به ضیافت اللّه، ضیافت اللّه با همه اسماء. و ما چگونه شکر این نعمت را بجا بیاوریم، ما که خودمان را می شناسیم که هیچ نیستیم و هرچه هست، اوست، لکن او عنایات خاصه خودش را مبذول می کند و ما را میهمان و خودش را میزبان ما قرار می دهد. (بیانات امام خمینی(ره)، (۱۰/ ۴/ ۶۳)
کار معنوی و مجاهدت با نفس در این ماه، به صاحبان همت و صاحبان اراده، که شما مردم عزیز هستید و روزه را تحمل کردید، احساس شادی و مسرت معنوی می بخشد. این هم یکی از خصوصیات کار برای خدا و تلاش و مجاهدت للَّه است که صاحب آن، با وجود تحمل مشکل و تحمل زحمت، احساس شادی می کند و خداوند این شادی را متصل کرده است به شادی روز عید فطر؛ که در عظمت این روز همین بس که شما در قنوت های نُه گانه این نماز پربرکت، خدا را قسم می دهید به این روز «أسْئَلُک بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ»۱ ـ این نشان دهنده رتبه بالای این روز است. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، ۱۸/ ۵/ ۱۳۹۱)
رشحاتی از قلم
ریزش ۳۰ روزه ی باران رحمت … فصل مهربانی و اجابت دستان دعا … فصل اشک های بی دریغ «ندامت»!
و امروز دست های روزه داران، برای گرفتن «عیدانه» به آسمان بلند می شود که امروز عید فطرت های پاک است، عید دعاهای مستجاب شده، روز جشن شکست ابلیس، همایش بین المللی روزه داران در وداعی و آغازی دگر… !
الهی… نوای نامت به آتش می کشد بند بند این نیستان در سکوت فرو رفته را … و به وجد می آورد هیجانات فروکش شده را …!
الهی … این قلب هراسناک که امید چهاردیواری ضلالت و گمراهی است، به آرامش نمی رسد؛ مگر به نور روشن هدایت تو و زخم های چرکین روح که به تیرهای زهرآلود گناه مبتلا گشته درمان نمی شود؛ مگر به مرهم احسان تو…!
الهی … ببخشای بر من، به آنچه واقف تری از من که اگر به رفتار خویش بازگشتم تو نیز به بخشایش بی کرانت بازگرد!
