نقش امر به معروف و نهی از منکر در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب

به گزارش سرمایه گستران و به نقل از مرکز اطلاع رسانی پلیس استان اصفهان، یکی از راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف مصوب ۴/۵/۱۳۸۴ وزارت کشور که به تمام دستگاه های دولتی ابلاغ شده ،احیاء و ترویج سنت حسنه امر به معروف و نهی از منکر؛ است.به همین منظور به بررسی نقش این فریضه دینی در ترویج و توسعه فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه می پردازیم.

بدو شک از عواملی که می تواند جامعه ای را در مقوله ی بدپوششی و بی عفتی چه در مردان و چه در زنان به هلاکت برساند، ترک امر به معروف و نهی از منکر است. امر به معروف و نهی از منکر بر همه ی جامعه واجب است و استثنایی در آن وجود ندارد؛ همان طوری که بسیاری از اقوام قبل از اسلام، به خاطر ترک امر به معروف و نهی از منکر، به عذاب الهی دچار شدند و به هلاکت رسیدند

امر به معروف و نهی از منکر:

مبنای اصلی امر به معروف و نهی از منکر، محبت به هم دیگر می‌باشد. یعنی ما فرد مقابل را دوست داشته و نگران سرنوشت وی هستیم؛ حال وقتی چنین محبتی مبنای عمل قرار گیرد، فرد برای به نتیجه رساندن فعالیت خود و نجات فرد، از هیچ تلاشی فروگزار نکرده و سعی در پیدا کردن بهترین راه اثرگذاری در فرد، بدون ایجاد کوچکترین ناراحتی می‌نماید. در واقع مشکل عدم تأثیر، ناشی از رفتار بد ما و بلد نبودن نحوه نهی از منکر است نه خود این نهاد و تذکر.

از طرف دیگر، شروط ذکر شده برای آن، ایجادی هستند یعنی باید این شرایط را ایجاد کرد؛ به عبارت دیگر، شرط تاثیر را باید به وجود بیاوریم نه اینکه چون تاثیر نداشت، بی‌خیال وظیفه و تکلیف شویم. در واقع محبت و حساسیت نسبت به سرنوشت، به افراد جامعه، اجازه‌ی سکوت و بی‌تفاوتی به بهانه‌هایی مثل رعایت نشدن شروط را نمی‌دهد و همچون آب جاری، تلاش خواهد کرد، مسیر خود را بیابد. اگر نصح و خیرخواهی مبنای اقدام شد دیگر خشونت و عصبانیت در این بین جایی ندارد مگر در موارد محدود که آن نیز بیشتر در حوزه عمل حاکمیت است نه مردم. آن‌هم با باندها و جریان‌های سازمان‌دهی‌شده.

سه‌گانه «حیا»، «عفاف» و «حجاب»:

در این جا به سه موضوع «حیا»،«عفاف»، و «حجاب». می پردازیم که در اکثر موارد آن‌ها را کنار یکدیگر و به یک معنا و بعضاً به جای همدیگر به‌کار برده می شوند!

حیا به معنی شرمساری از گناه و رفتار خلاف عرف و شرع است و از لوازم ایمان به شمار آمده است. طبق روایات، در زنان بیش از مردان است و این ریشه در فطرت دارد و ثمرات ارزشمندی را به بار می‌آورد.

عفاف، تسلط به نفس و مهار امیال و شهوات نامشروع و پرهیز از لجام‌ گسیختگی در تمایلات نفسانی است. عفاف حاصل ملکه درونی‌ای به نام حیا است و اگر درنفس انسان رسوخ کند در مقابل سرکشی‌های نفس در همه ناروایی‌ها ایستادگی خواهد کرد، از فکر گناه کردن گرفته تا نگاه حرام و ارتکاب عملی گناه. نمود و نماد بیرونی عفاف،حجاب است و حجاب یکی از اجزاء تشکیل دهنده عفاف می‌باشد و همه ی آن نیست.

داشتن حجاب، لزوماً به معنای داشتن عفاف نیست و با تحقق حجاب بیرونی لزوما عفاف درونی محقق نمی‌گردد؛ عفاف علاوه برحجاب، دارای اجزای دیگری نیز هست همچون «نگاه کردن»، «راه رفتن»، «حرف زدن» و «آرایش کردن» که باتحقق همه‌ی این اجزا،عفاف به صورت کامل محقق می‌شود.

اصل پوشش که درعرف متشرعه از آن به«حجاب» تعبیر شده، برای زن، واجب است، بلکه از ضروریات دین به شمار می‌رود و همه مسلمانان درباره آن وحدت نظر دارند. اختلاف نظر و تفاوت دیدگاه‌هایی نیز که وجود دارد، درحدود این واجب الهی و گستره آن است که چگونه و چه مقدار پوشش بر زن واجب است.

به صورت خلاصه بدپوششی عبارتست از«رعایت نکردن پوشش مقرر در شرع مقدس در جنبه کیفی و کمی».پس حیا،عفاف و حجاب، مفاهیمی هستند که در عین وجود ارتباط، ولی بایکدیگر متفاوتند و نباید آن‌ها را یکی تلقی کرد.

امر به معروف و نهی از منکر راهکاری برای جلوگیری از رواج بد پوششی در جامعه

همانگونه که گسترش بدپوششی دارای دلایل مختلفی است، برای جلوگیری از گسترش آن نیز راهکاری وجود دارد که انسان‎ها می‎توانند با رعایت کردن آن جامعه خود را از از فساد و تباهی حفظ کنند و آن را به سوی اهداف اسلامی سوق بدهند و آن راهکار هم احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر است.

تذکر زبانی:

بهترین راه برای انجام امر به معروف و نهی از منکر توسط مردم، تذکر زبانی است. تذکر، لزوماً فقط در «نهی از منکر» معنا نمی‌شود بلکه در «امر به معروف» هم می‌تواند به کار برده شود؛ مثلاً تشکر از آقا و بانویی خوش‌پوش با رعایت حجاب اسلامی.

با توجه به تاثیر بسیار زیادی که امر معروف و نهی از منکر زبانی در جامعه دارد، به همین جهت حفظ و رعایت حجاب و عفاف نیز باید مقوله تذکر لسانی آن هم از سوی مردم جدی گرفته شود.

تذکر لسانی مورد تاکید اسلام و بزرگان دین است، زمانی که تذکر لسانی در جامعه اسلامی نهادینه شود جایی برای ارتکاب گناه و جرم باقی نمی‌ماند. بی شک این اقدام گامی موثر در ترویج عفاف و حجاب خواهد داشت.

مردم باید در کنار مسؤولین به ترویج فرهنگ عفاف و حجاب توجه جدی داشته باشند و خوشرویی و تذکر لسانی بهتر می‌تواند زمینه‌ساز گسترش این مسئله در جامعه را فراهم سازد.

نتیجه گیری

امر به معروف و نهی از منکر از فروع بوده و بهترین راهکار برای جلوگیری از گسترش بدپوششی در جامعه است و در روایات اسلامی و کتب حدیثی معتبر شیعه احادیث بسیاری در باب آن آمده است. که خود دلالت بر اهمیّت بالای آن دارد.

از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمودند: «إِذَا تَرَکَ امْرُؤٌ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَلْیَأْذَنْ‏بِوِقَاعٍ مِنَ اللهِ جَلَّ اسْمُهُ»(هر گاه امّت من امر به معروف و نهى از منکر را ترک کند، باید خود را آماده عذابى از جانب خداوند بزرگ سازد)

این احادیث و احادیث بسیار دیگری که در کتب حدیثی درباره امر به معروف و نهی از منکر روایت شده است دلالت بر اهمیّت بالای آن در دین مبین اسلام دارد.

منابع:

۱-سایت امور بانوان و خانواده وزارت کشور

۲-کانال پژوهشکده امربه معروف و نهی از منکر کشور

۳- الهی منش ، سعید – مقاله روش اجرایی امر به معروف و نهی از منکر در توسعه فرهنگ حجاب

۴- قنبریان ، علی- مقاله سلامت جامعه در پرتو حجاب اسلامی

۵-محمد بن علی بن بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: ۲۵۵‏

گردآوری و تنظیم: سرهنگ جهانگیر کریمی – معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان