آشنایی با مفاهیم بورس – قسمت اول

معامله گران بازار باید  اصطلاحات و مفاهیم بورسی را یاد بگیرند،در غیر این صورت ممکن است در سرمایه‌گذاری خود دچار اشتباه و ضرر و زیان شود.

در ادامه این مطلب، سعی می شود به مفاهیم اساسی بازار را در قالب چند مقاله اشاره شود:

مفهوم اول: مفهوم بازار اولیه و ثانویه

بازار اولیه

بازار اولیه  زمانی شکل می‌گیرد که سهام برای بار اول در بازار عرضه می شود .

بازار ثانویه

سهامی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته است در بازار ثانویه مورد معامله مجدد قرار می گیرد . همانطور که اشاره شد بازار بورس بازار ثانویه محسوب می شود یعنی آن که در بورس شرکتی تأسیس

نمی شود و فقط سهام شرکت های پذیرفته شده مورد معامله قرار می گیرد.

مفهوم دوم: قیمت اسمی

قیمت اسمی همان قیمت اولیه سهم در بازار اولیه است که در بازار بورس ایران برابر ۱۰۰ تومان است.

البته ممکن است به  دلیل عملکرد خوب شرکت ، در زمان عرضه اولیه سهام در بورس ،مردم حاضر باشند مبلغی بیش از قیمت اسمی بپردازند .

عدد ۱۰۰ تومان مبنای محاسبات زیادی در افزایش سرمایه‌ها می باشد. معمولاً سرمایه یک شرکت در بازار بورس تهران از ضرب تعداد سهام آن در عدد ۱۰۰ تومان به دست می آید. همچنین برای تعیین تعداد سهام یک شرکت، سرمایه شرکت را تقسیم بر عدد ۱۰۰ تومان می کنند.

مفهوم سوم: پرتفو (Portfolio) یا پرتفوی

پرتفو عبارتست از سبدی از سهم شرکتهای مختلف که با هدف کاهش ریسک سرمایه گذاری تهیه می شود.

کارشناسان اقتصادی حتی در بهترین شرایط بازار ،  خرید تنها یک سهم را توصیه نمی کنند و پیشنهاد خرید چند سهم متنوع را می دهند. این کار باعث می شود تا  ریسک سرمایه گذاری در بازار سهام  کاهش یابد.

مفهوم چهارم: کد معاملاتی یا کد بورسی

عبارتست از کدی متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت که به سهامداران اختصاص داده می شود تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند.

برای خرید و فروش سهام، دریافت کد معاملاتی الزامی است.

مفهوم پنجم: شرکت کارگزاری 

خرید و فروش سهام توسط کارگزاری ها صورت می گیرد.  کارگزاری ها به عنوان واسطه بین سهامداران و سازمان بورس برای معاملات سهام عمل می کنند .

مفهوم ششم: نماد شرکت‌های بورسی

نماد عبارتست از کد شرکت ها که برای سهولت شناسایی آنها و همچنین دسته بندی شان در بورس مورد استفاده قرار می گیرد. نماد یک شرکت به طور معمول از حرف اول گروه صنعتی آن به علاوه بخشی از نام شرکت تشکیل می شود.

برای مثال شرکت کیمیدارو  که مربوط به گروه شرکت های دارویی  است با نماد دکیمی شناخته می شود.

در ادامه برخی از گروههای مختلف فعال در بورس و نماد شرکتها معرفی شده اند:

گروه واسطه گری های مالی: شرکتهای سرمایه گذاری، شرکتهای چند رشته ای صنعتی و بانکها در این گروه قرار دارند. حرف اختصاری آن «و» است .

گروه شرکتهای سیمانی: حرف اختصاری آن «س» است. مانند سشرق (سیمان شرق) و …

گروه فلزات: حرف اختصاری آن «ف» است. مانند فولاد (فولاد مبارکه اصفهان) و …

گروه شرکتهای قندی: حرف اختصاری آن «ق» است. مانند قزوین (کارخانجات قند قزوین)

گروه صنایع شیمیایی و نفت: شرکتهای پالایشگاهی و پتروشیمی در این دسته اند. حرف اختصاری آن «ش» است. مانند شاراک (پتروشیمی اراک)،

گروه خودرویی: حرف اختصاری آن «خ» است. مانند خودرو (ایران خودرو)،

گروه صنایع غذایی به غیر از قند و شکر: حرف اختصاری آن «غ» است. مانند غبشهر (صنعتی بهشهر)

البته این نکته نیز در نظر داشته باشید که نماد برخی از شرکتهای بورسی از قاعده کلی فوق (حرف اختصاری + نام شرکت) پیروی نمی کند. مثلاً نماد «ذوب» از گروه فلزات که مربوط به شرکت ذوب آهن اصفهان است . نماد کلیه شرکتهای فعال در بازار بورس و فرابورس از سایت شرکت فناوری بورس تهران www.tsetmc.com قابل مشاهده می باشد.

مفهوم هفتم: سال مالی

سال مالی عبارتست از یک سال که ابتدای آن شروع فعالیت مالی و انتهای آن پایان فعالیت مالی است و ممکن است بر سال شمسی منطبق باشد.

برای محاسبه سود و زیان یک شرکت یک دوره خاص تعیین می شود که در پایان آن دوره، اعضای هیئت مدیره موظف به گزارش دهی راجع به عملکرد خود در آن دوره و ارائه پیش بینی از عملکرد آتی شرکت هستند. این دوره بر اساس موافقت اکثر سهامداران تعیین می شود.البته در بورس تهران بیشتر شرکت ها سال تقویمی را به عنوان سال مالی تعیین کرده اند.

مفهوم هشتم: شاخص

اعدادی هستند که نمایانگر وضعیت بازار طی دوره های قبل و جاری می باشند.

شاخص کل

شاخص کل عددی است که بازدهی کل بازار را نشان می دهد و تغییرات مثبت و منفی آن نشان دهنده تغییرات مثبت یا منفی کل بازار است. مثلاً برای محاسبه بازدهی بازار طی ماه گذشته می توان درصد رشد شاخص را از ابتدا تا انتهای ماه در نظر گرفت.

رشد یا نزول شاخص کل، تابع رشد یا نزول قیمت سهام صنایع مختلف است که البته تأثیرگذاری آنها متفاوت است.

شاخص مالی

عبارتست از روند بازدهی شرکت های سرمایه گذاری.

شاخص صنعتی

عبارتست از روند بازدهی شرکت های غیرسرمایه گذاری.

شاخص ۵۰ شرکت فعالتر

سازمان بورس هر چند وقت یکبار (معمولاً به صورت فصلی) براساس وضعیت معامله شرکت ها و نقدشوندگی آنها ۵۰ شرکت فعالتر یا برتر را اعلام می کند که این شاخص بازگوکننده روند رشد این شرکت هاست.

شاخص بازده نقدی

شاخص بازده نقدی عبارتست از بازدهی شرکتها به جهت بازده سود خالص.

شاخص بازده نقدی و قیمت

این شاخص عبارتست از بازدهی شرکت‌ها به جهت بازده سود خالص و قیمت.