گامی دیگر برای حرکت به سمت شرق

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گستران، بریکس، گروهی متشکل از پنج اقتصاد بزرگ نوظهور از جمله برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در میان کشورهای اصلی غرب آسیا و شمال آفریقا موسوم به منطقه «وانا» به رسمیت شناخته می‌شود؛ عربستان سعودی، ترکیه و مصر قصد دارند برای عضویت رسمی به این گروه نزدیک شوند و ایران روند مقدماتی برای پیوستن به این گروه را آغاز کرده است.

امارات نیز در این منطقه به بانک توسعه جدید که قبلاً با نام بانک توسعه بریکس نامیده می‌شد، پیوسته به طوری که این کشور عربی به همراه قطر، موجب ارتقای بازارهای نوظهور شده و همین مسئله آن‌ها را در راستای کشورهای بریکس قرار داده است.

ایران و بریکس

طرح چین به نام بریکس پلاس برای افزایش اعضای بریکس، فرصتی برای کشورهای دیگر فراهم آورده تا از این گروه برای پیش بردن منافع خود بهره گیرند. ایران نیز برای عضویت در این سازمان درخواست رسمی داده است. شرکت در این گروه برای ایران صرف نظر از زمینه‌سازی برای شکوفایی تجارت، می‌تواند میدانی برای آزمودن راه‌های مقابله با سلطه دلار آمریکا در نظام مالی جهان باشد.

ایران تأمین‌کننده بزرگ انرژی است و فرصت‌های اقتصادی بسیاری در ایران وجود دارد که برای شکوفایی، نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است. انجمن بریکس می‌تواند جایگاه گفت‌وگو و رایزنی اقتصادی باشد، اما مشکل اینجا است که بسیاری از این کشورها از طرف‌های اصلی تجارت ایران نیستند. برقراری پیوندهای اقتصادی تازه برای صادرات نیاز به رایزنی‌های دیپلماتیک در بخش تجاری و تخفیف‌های هنگفت در قیمت دارد، چراکه برای این منظور باید از کشورهای رقیب در این حوزه پیشی گرفت.

همچنین تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی میان اعضای بریکس کار آسانی نخواهد بود. بیشتر کشورهای گروه بریکس از کشورهای در حال توسعه و خواهان جذب سرمایه هستند؛ از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در ایران نیاز به تبادل مالی ایران دارد که مشمول تحریم‌های آمریکاست و مجازات‌های آمریکا را در پی خواهد داشت.

تهران روابط گرمی با تمام اعضای این گروه دارد و می‌خواهد از جایگاه بین‌المللی بریکس برای مانورهای ژئوپلیتیک خود از جمله احیای برجام استفاده کند، همچنین جمهوری اسلامی به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، حمل‌ونقل کوتاه و ارزان، شبکه‌های ترانزیتی و ذخایر انرژی، می‌تواند شریکی پایدار و قابل اعتماد برای این گروه باشد.

بر همین اساس، عضویت ایران در بریکس را می‌توان گام بعدی حرکت آن به سمت شرق پس از پیوستن به سازمان همکاری شانگهای نیز دانست. از طرفی، با این عضویت ایران می‌تواند خود را در چهارراه تجارت بریکس قرار دهد و ظرفیت‌های ترانزیت، ذخایر انرژی و دستاوردهای علمی را با سایر کشورهای این گروه به اشتراک بگذارد، درحالی‌که در حال همکاری با حداقل دو کشور عضو بریکس یعنی روسیه و هند برای توسعه کریدور شمال-جنوب است.

چین و روسیه از عضویت ایران در بریکس حمایت کردند

سخنگوی وزارت امورخارجه چین با اشاره به ابراز تمایل ایران به عضویت در بریکس، اعلام کرد که کشورش از روند افزایش عضو و گسترش همکاری‌های “بریکس‌پلاس” به شکل فعالانه حمایت می‌کند. وزیر امور خارجه روسیه نیز ایران شایسته و ارزشمند برای عضویت در بریکس دانست.

همچنین «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه درباره تمایل جمهوری اسلامی ایران برای عضویت در بریکس، ایران را کشوری شایسته نامزدی این گروه دانسته و گفته است که عضویت تهران در بریکس، ارزشمند خواهد بود.

وی در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد مهم‌ترین موضوع این است که روند مقدماتی برای توسعه گروه بریکس آغاز شده است.

تحلیل گلوبال‌تایمز از درخواست عضویت ایران در بریکس

گلوبال‌تایمز نوشت: ایران رسماً درخواست عضویت در خانواده بریکس را داده است. در یادداشتی که سفارت ایران در پکن برای گلوبال تایمز ارسال کرده آمده است: کشورهای عضو بریکس نقشی حیاتی در اعمال چندجانبه‌گرایی واقعی و ارتقای وحدت و قدرت در میان کشورهای در حال توسعه ایفا کرده‌اند. ایران آماده است تا همه منابع و مزایای خود از جمله ذخایر انرژی، منابع انسانی و دستاوردهای علمی را برای کمک به کشورهای عضو بریکس جهت دستیابی به اهدافشان ارائه دهد.

«فنگ زینگ که» دبیرکل مجمع جهانی مالی و مدیر مرکز بریکس و حاکمیت جهانی به گلوبال تایمز گفت علاوه بر ایران و آرژانتین که قبلاً نسبت به عضویت در بریکس ابراز تمایل کردند، کشورهای بیشتری نیز برای پیوستن به این سازوکار علاقه نشان داده‌اند که نمایانگر جذابیت بریکس برای کشورهای جدید نوظهور به عنوان سیستمی برای دنبال کردن زمینه‌های مشترک توسعه و پیشرفت است.

وی افزود گنجاندن ایران در بریکس به مثابه کانال‌های نزدیک‌تر و مؤثرتر بین منابع و بازارهاست که به نفع همه اعضا است.

آرژانتین نیز به عنوان نماینده اقتصادهای نوظهور جدید به ارتقای سطح همکاری بین بریکس و دیگر کشورهای منطقه‌ای در آمریکای لاتین کمک می‌کند.

این گزارش در ادامه حاکی است: ازآنجاکه بریکس یک پیمان نیست، هر گونه درخواست عضویت در آن مستلزم مورد بحث قرار گرفتن در میان پنج عضو مؤسس است.

گسترش بریکس موضوع داغ چهاردهمین اجلاس سران بریکس بود که هفته گذشته برگزار شد.

درحال‌حاضر، کشورهای عضو بریکس معرف ۴۰ درصد از جمعیت جهان هستند که ۲۵ درصد از اقتصاد جهانی و ۱۸ درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص می‌دهند و ۵۰ درصد به رشد اقتصادی جهانی کمک می‌کنند.

جذابیت گروه بریکس و همکاری بریکس پلاس با موفقیت‌هایش در پیشبرد توسعه افزایش یافته است.

در این میان «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه طی سخنانی در واکنش به درخواست عضویت ایران و آرژانتین در بریکس در کانال تلگرام خود نوشت: در حالی که کاخ سفید به این می‌اندیشد که چه چیزی را در جهان قطع، ممنوع یا تباه کند، آرژانتین و ایران برای پیوستن به بریکس درخواست داده‌اند.

در مقایسه با گروه‌های تحت رهبری آمریکا همچون گروه هفت و ناتو که هیچ راه‌حلی برای چالش‌های پیش روی جهان ارائه نمی‌کنند، بلکه حتی به اختلافات جهانی دامن می‌زنند، تحلیل‌گران بر این باورند که گروه بریکس بالاتر ایستاده و افق دورتری را می‌بیند و آینده جهان را نشان می‌دهد، آینده‌ای که با اقتصادهای نوظهور بیشتری که هدفشان پیشرفت جهانی از طریق توسعه است، مشخص می‌شود.

خیز تهران برای عضویت در گروه اقتصادهای نوظهور

ایران از سال گذشته و پس از روی کار آمدن دولت رئیسی، محور تقویت روابط سیاسی و تجاری با کشورهای همسایه و نیز متحدان خود در شرق را تقویت کرده، رویکردی که هدف از آن باز کردن اقتصاد ایران و مقابله با تحریم‌های اقتصادی آمریکا است.

بر همین اساس، رئیس‌جمهوری ایران طی نخستین سفر خارجی خود در شانزدهم سپتامبر، عازم نشست دو روزه سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در تاجیکستان شد تا ایران را یک گام دیگر به عضویت دائم در این پیمان نزدیک کند، سپس با انتشار پیامی توئیتری به کارنامه مثبت توسعه، نگاه به شرق را در قالب رشد ۸ تا ۴۵۰ درصدی تجارت خارجی کشور با همسایگان مورد اشاره قرار داد.

اتاق بازرگانی ایران در جدیدترین گزارش خود به بررسی جایگاه گروه بریکس در اقتصاد جهانی و میزان تأثیرگذاری آن بر حوزه‌های مختلف پرداخته است.

در سلسله‌گزارش‌ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.

دربخش تحولات جهان، بازگشت سازمان تجارت جهانی به کانون تجارت جهانی مورد توجه قرار گرفته است.

در اجلاس سالانه این سازمان توافق‌های قابل‌توجهی حاصل شد. مهم‌ترین توافق صورت گرفته در این اجلاس قاعده‌مند کردن ماهی‌گیری در جهان در راستای کاهش صید بی‌رویه ماهیان است.

دومین توافق معطوف به لغو حقوق مالکیت معنوی واکسن‌های تولید شده برای مقابله با کرونا است. پیامدهای جنگ اوکراین برای روسیه از دیگر موضوعات مهم روز است، از جمله آنکه در داخل روسیه در جهت کاهش وابستگی به نفت و گاز، اعمال اصلاحات اقتصادی ساختاری در دستور کار قرار گرفته است.

در راستای مقابله با تحریم‌های غرب نیز به درخواست روسیه، کشورهای بریکس-برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در حال ایجاد یک ارز جهانی جدید براساس سبدی از ارزهای کشورهای عضو هستند.

راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای هند در روسیه در پی خروج فروشگاه‌های غربی و تصویب واردات موازی به شکل قانونی به کشور روسیه به معنای ورود کالاها بدون اجازه صاحب حق از دیگر واکنش‌های روسیه به تحریم‌ها است.

در بخش داده‌های تازه نگاهی به جایگاه گروه بریکس در اقتصاد جهان شده است.

کشورهای عضو بریکس ۴۲ درصد جمعیت، ۳۰ درصد سرزمین‌ها، ۲۶ درصد تولید ناخالص داخلی و ۲۰ درصد تجارت کالایی جهان را در اختیار دارند. با توجه به تلاش بریکس برای افزایش تعداد اعضا، پیگیری عضویت ایران در این نهاد را می‌توان به عنوان یکی از اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی ایران برشمرد.

نفوذ ژئواکونومیک فزاینده چین در حیاط خلوت آمریکا نیز نکته قابل تأملی است. داده‌های تجاری سازمان ملل در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که به استثنای مکزیک، شریک تجاری اصلی ایالات‌متحده، چین در آمریکای لاتین از ایالات‌متحده پیشی گرفته و در سال گذشته این شکاف را افزایش داده است.